De AI-toekomst is al begonnen, mis die boot niet!

donderdag, 26 juni 2025 om 8:26

Stel je voor: je arriveert op je werk en sommige ‘collega's’ zijn niet langer menselijk. Het zijn geen robots in de traditionele zin van het woord, maar autonoom functionerende software, getraind op enorme datasets, uitgerust met beslissingsbevoegdheid en in staat om allerlei economische, maatschappelijke en operationele taken uit te voeren.

Deze softwarematige AI-agenten schrijven beleid, monitoren supply chains, verwerken medische dossiers, genereren nieuws en besturen zelfs onze digitale interacties.

Dit is geen scène uit een nieuwe sciencefictionfilm. Het is de onomkeerbare verandering die nu al op ons afkomt en die onze manier van werken, het functioneren van overheden en zelfs de manier waarop onze gemeenschappen functioneren, gaat veranderen. In deze wereld zal de digitale publieke infrastructuur (DPI) geen gemak zijn, maar een kritische noodzakelijkheid.

Soevereiniteit in het tijdperk van AI-agenten

We zeggen vaak: “Iedereen heeft data." Maar de echte vraag is: waar is die? Wie beheert de data en de toegang ertoe? In een wereld die deels wordt bestuurd door softwarematige AI-agenten, zijn deze vragen niet alleen technisch van aard, maar gaan ze ook over macht en onafhankelijkheid.

Een soevereine natie die haar data niet kan lokaliseren, vertrouwen of beheren, is niet langer soeverein. Een regering die niet kan verifiëren wat de eigen AI-agenten hebben vernomen, of met wie ze communiceren, regeert niet langer.

Om te overleven en te floreren in dit nieuwe ecosysteem, moet de DPI evolueren naar wat ik Digital Shoring noem: een fundament voor soevereine, vertrouwde en open omgevingen die op de volgende vier pijlers is gebouwd:

Open data: niet alleen toegang, maar ook vertrouwen. Weten waar alle data vandaan komt en waar ze naartoe gaan, is niet langer optioneel.
Open Source Software: omdat een kritieke infrastructuur die op zwarte dozen is gebouwd, noch veilig noch soeverein is.
Open standaarden: omdat zonder gedeelde protocollen agenten niet kunnen samenwerken, instellingen niet kunnen interopereren en overheden niet kunnen regeren.
Open vaardigheden: omdat het vermogen om een balans te lezen of een neuraal netwerk te controleren niet alleen voor een select groepje mensen is weggelegd.

Bovenstaande pijlers vormen de ruggengraat van een zelfsturende samenleving die rechtvaardig, soeverein en veerkrachtig is.

Agentische intelligentie: meer dan alleen handige tools

Wat zijn AI-agenten wel en niet? Stel je voor dat ik de jaarrekening van een bedrijf aan twee lezers geef: een junior analist en een ervaren econoom. Beiden begrijpen de cijfers misschien wel, maar slechts één van hen kan er strategisch inzicht uit halen.

Zo kunnen AI-agenten ook lezen, analyseren en redeneren, maar de kwaliteit van hun handelen hangt volledig af van de vaardigheden waarover ze beschikken. Deze vaardigheden kunnen worden getraind, verworven of – cruciaal – gedeeld.

In de publieke sector biedt deze ontwikkeling een buitengewone kans. Waarom zou elke instelling dezelfde agent opnieuw moeten uitvinden? Waarom kunnen de vaardigheden van een fraudedetectieagent die op de ene afdeling wordt ingezet, niet veilig en ethisch worden overgedragen aan een andere afdeling?

Net zoals mensen hun expertise delen, hebben we infrastructuur nodig om de capaciteiten van agenten te delen tussen digitale instellingen. Organisaties zoals de VN kunnen hierbij helpen: door de standaarden te bepalen en iedereen te helpen vanuit het perspectief van het Global Digital Compact-initiatief.

Van ‘soevereine cloud’ naar ‘soevereine AI-platforms’

Er wordt momenteel veel gesproken over het binnen de landsgrenzen houden van data. Maar in de wereld van agenten is dat onvoldoende. Waar het echt om gaat, is waar en hoe modellen worden getraind, hoe ze worden beheerd en hoe we ze in de gaten houden.

We hebben soevereine AI-platforms nodig, vergelijkbaar met hoe HR-afdelingen alle medewerkers beheren: door referenties te verifiëren, afstemming te garanderen, prestaties te monitoren en samenwerking mogelijk te maken.

Cloudera ontwikkelt de basis voor dergelijke platformen: veilige hybride AI-omgevingen, open-source datapijplijnen, governance-first orkestratielagen en een modulaire LLM-infrastructuur die voldoet aan nationale compliancekaders. Geen enkel bedrijf kan dit echter alleen, het is een wereldwijde missie.

Open ontwerp en beheer volgens standaarden

Overheden wereldwijd beseffen nu al dat private AI niet gebouwd kan worden op publieke cloudmonopolies. De digitale identiteiten en het toezicht op agenten moeten open en transparant zijn, niet verborgen, ad hoc of ondoorzichtig.

De toekomst moet dus open zijn qua ontwerp, in code, data, protocollen, maar standaard beheerd worden. Variërend van de digitale ID's die niet alleen mensen, maar ook agenten en hun gedrag authenticeren, tot volledige kennisgrafieken die gedeelde institutionele kennis over systemen heen bijhouden. Inclusief de audit trails die elke beslissing, elke gevolgtrekking en elke prompt documenteren.

Dit gaat niet alleen over technologie. Het gaat over het bouwen van een nieuwe digitale samenleving, die staten sterker maakt, burgers beschermt en intelligentie afstemt op onze democratische waarden.

Roadmap vooruit

De AI-transformatie zal niet eenvoudig zijn. Het vereist een gedurfd beleid, aanhoudende investeringen, grensoverschrijdende samenwerking en technisch leiderschap gebaseerd op gezamenlijke waarden.

Maar vergis je niet: onze digitale samenwerking is niet optioneel. Het is de voorwaarde voor soevereiniteit in een wereld die draait om agentschap. Zonder digitale samenwerking blijven we achter met silo's, leveranciersafhankelijkheid en algoritmische drift. Daarmee bouwen we een toekomst waarin intelligentie, mens of machine, ons algemeen belang dient.

Laten we daarom verder kijken dan de modewoorden. Laten we platformen, protocollen en publieke diensten bouwen die open, modulair en soeverein zijn. Laten we agenten niet alleen als hulpmiddelen behandelen, maar als leden van een digitale samenleving die behoefte heeft aan bestuur, vertrouwen en samenwerking.

Als we later vanuit het perspectief van morgen naar vandaag terugkijken, herinneren we ons dit moment misschien niet als een crisissituatie, maar als het moment waarop we er bewust voor kozen om samen de toekomst te gaan besturen.

Dit is een gastbijdrage, geschreven door Sergio Gago, CTO bij Cloudera.