ChatGPT voorspelt de nieuwe coalitie in de Tweede Kamer

woensdag, 29 oktober 2025 om 21:10

ChatGPT analyseert de huidige stand van zaken in de Nederlandse politiek: D66 kan aan de slag met drie andere partijen.

Volgens een hypothetische scenario-analyse op basis van een exitpoll van Ipsos I&O zou in 2025 een regering gevormd kunnen worden met vier partijen, waarbij D66 het initiatief krijgt. Het scenario analyseert meerdere mogelijke coalities en concludeert dat de combinatie D66, VVD, CDA en JA21 het meest kansrijk is.

Analyse van de formatie-mogelijkheden

Een meerderheid in de Tweede Kamer vereist 76 zetels.

Bij de veronderstelde zetelverdeling (D66 27 | PVV 25 | VVD 23 | GL-PvdA 20 | CDA 19 | JA21 9 | FVD 6 | BBB 4 | SP 3 | overigen klein) ontstaat een situatie met vijf middelgrote blokken en geen enkele partij in de buurt van 40 zetels. Dat maakt samenwerking met minstens vier partijen vrijwel onvermijdelijk.

Scenario A: Centrum-rechts kabinet: D66 + VVD + CDA + JA21

Zetels: 27 + 23 + 19 + 9 = 78
Voordelen: Politiek haalbaar; D66 kan de premier leveren; JA21 vult het rechtse gat zonder de reputatierisico’s van de PVV.
Nadelen: Ideologische spreiding vooral op klimaat en migratie (D66 progressief; JA21 restrictief). D66-achterban zal moeite hebben met harde toon van JA21.
Kans: ca. 40 %.

Scenario B: Brede coalitie centrum-links: D66 + GL-PvdA + CDA + VVD

Zetels: 27 + 20 + 19 + 23 = 89
Voordelen: Zeer ruime meerderheid; rust en bestuurlijke ervaring; evenwicht tussen sociaal en economisch beleid.
Nadelen: Ideologisch complex; vier partijen met uiteenlopende visies op belasting, defensie en energie; communicatie lastig.
Kans: ca. 30 %.

Scenario C: Rechts blok met PVV aan boord: PVV + VVD + CDA + JA21

Zetels: 25 + 23 + 19 + 9 = 76
Voordelen: Exacte meerderheid; mogelijkheid voor de PVV om ‘meeregeren’ na jaren oppositie.
Nadelen: Duidelijke uitsluiting door D66, GL-PvdA en deels CDA; internationale en Europese spanningen door PVV-standpunten; grote kans op instabiliteit.
Kans: ca. 20 %.

Scenario D: Minderheidskabinet: D66 + VVD + CDA

Zetels: 27 + 23 + 19 = 69 → gedoogsteun nodig van GL-PvdA of JA21
Voordelen: Snel te vormen; voortbouwend op bekende samenwerking.
Nadelen: Instabiel; afhankelijk van issue-by-issue steun; weinig houvast.
Kans: ca. 10 %.

Waarom D66 waarschijnlijk het initiatief krijgt

Volgens de traditie krijgt de grootste partij als eerste de verkenner. D66 staat in dit scenario op 27 zetels.
D66 heeft een brugfunctie tussen links en rechts, wat haar geschikt maakt voor de formatie van een meerderheidsregering.
Er lijkt behoefte te zijn aan bestuurlijke normaliteit na politieke turbulentie, waardoor D66 aantrekkelijk is.
Op Europees niveau ligt D66 goed bij EU-partners; dat vergroot de internationale stabiliteit, wat een factor is bij de formatie.

Mijn voorspelling voor eind 2025

Ik voorspel dat er een kabinet komt met D66, VVD, CDA en JA21 (scenario A). Mocht dat vastlopen, dan is een brede “nood-coalitie” van D66, VVD, CDA en GL-PvdA het alternatief (scenario B). In beide gevallen levert D66 waarschijnlijk de verkenner en mogelijk de minister-president. Eerst wordt aangestuurd op het centrum-rechtse meerderheidskabinet; bij blokkade schuift men door naar de brede middenvariant.

Kanttekeningen en onzekerheden

Het uitgangspunt van deze analyse is gebaseerd op een veronderstelde exitpoll-uitslag
De grote ideologische spreiding tussen partijen maakt de uitkomst van de onderhandelingen sterk afhankelijk van menselijke factoren (leiderschap, onderhandelaars, dossiers).
Onvoorziene gebeurtenissen (economisch, internationaal, crisis) kunnen het politieke landschap op zijn kop zetten.
Zelfs een wiskundig haalbare coalitie is politiek niet automatisch haalbaar wanneer partijen elkaar uitsluiten of zich publiekelijk anders positioneren.

Conclusie

De Nederlandse politieke arena lijkt volgens dit scenario uit te wijzen op een vier-partijencoalitie met D66, VVD, CDA en JA21 als meest waarschijnlijke uitkomst. Een brede middenvariant is echter een plausibel alternatief. De formatie wordt daarmee complex, maar niet onmogelijk. Voorlopig staat D66 in de voorhoede van de formatieonderhandelingen.