Amerikaanse vakbonden pleiten voor een mensgerichte toekomst met AI

De Amerikaanse vakbondskoepel AFL-CIO (American Federation of Labor and Congress of Industrial Organizations) roept op tot een “workers first initiative on AI”. Daarmee wil ze dat technologische ontwikkelingen, met name kunstmatige intelligentie, niet alleen in het belang van bedrijven en kapitaal plaatsvinden, maar ook rekening houden met werknemers, volgens The Verge.

De AFL-CIO vertegenwoordigt 63 vakbonden en bijna 15 miljoen werknemers, van horecawerkers tot verpleegkundigen en scheepswerkers. De kern van hun voorstel is dat werknemers via collectieve onderhandelingen en wetgeving meer zeggenschap moeten krijgen over hoe AI wordt ingezet op de werkvloer.

Volgens de AFL-CIO is collectief onderhandelen een effectief instrument om misbruik van AI-systemen te beperken. Denk aan surveillance op de werkvloer, onterechte ontslagen of beoordelingssystemen die een werknemer benadelen. De vakbond vraagt dat AI-systemen transparant zijn en dat werknemers van tevoren geïnformeerd worden over wat de systemen doen.

De AFL-CIO pleit ook voor wettelijke controle op AI, bijvoorbeeld door wetten aan te nemen op staats- en nationaal niveau. Zo moet het mogelijk worden om te eisen dat werknemers betrokken worden bij de ontwikkeling van AI-onderzoek, in het bijzonder wanneer de projecten publiek gefinancierd zijn.

Een concreet voorbeeld van zo’n wetgevingsinitiatief vindt plaats in Californië. Daar werd een wetsvoorstel (de zogenaamde “No Robo Bosses Act”) aangenomen dat stelt dat mensen toezicht moeten houden op beslissingen door AI, bijvoorbeeld bij ontslag. De gouverneur van Californië heeft het voorstel echter op 13 oktober 2025 verworpen. 

Hoewel de AFL-CIO duidelijke prioriteiten heeft geformuleerd, zoals maatregelen tegen AI-surveillance, bescherming tegen auteursrechtschending en opleidingsprogramma’s, blijven veel details open. Zo is het onduidelijk welke sancties het voorstel wil opleggen aan bedrijven die de regels overtreden. Mogelijke instrumenten zijn rechtszaken, boetes of zelfs strafrechtelijke vervolging. 

Een andere uitdaging is de politieke tegenwind. AI-lobby’s en bedrijven met diepe zakken zijn invloedrijk. Zo heeft Meta een “pro-AI” politieke actiegroep in Californië opgericht om zijn belangen te verdedigen. Tegelijkertijd investeert de AFL-CIO in politieke campagnes, bijvoorbeeld in Californië, om steun te vergaren voor haar standpunten. 

Wat nieuw is aan deze initiatief is dat het de technologische discussie in de richting van sociale rechtvaardigheid wil gaan sturen. In plaats van AI als neutraal instrument te zien, wordt erkend dat wie de controle heeft vaak bepaalt wie profiteert en wie niet. De oproep van de AFL-CIO is daarmee een poging om de menselijke maat terug te brengen in technologische vernieuwing.

Het plan wil niet tegen AI zijn. Integendeel, het zegt dat innovatie waardevol kan zijn als je werknemers beschermt, hun rechten respecteert en ze deel laat uitmaken van het proces. Hoe realistisch dit alles is, hangt af van politieke steun, maatschappelijke druk en de bereidheid van bedrijven om mee te werken.