Hoe de Online Safety Act 2023 de strijd aangaat met VPN-gebruik

Sinds deze zomer voert het Verenigd Koninkrijk strengere regels in onder de Online Safety Act. Platforms die content aanbieden waarvan het toegang moet worden beperkt voor minderjarigen moeten nu leeftijdscontroles toepassen. Veel sites gebruiken verificatie met betaalgegevens of gezichtsherkenning om te checken of een gebruiker ouder is dan 18. Maar al snel bleek dat veel gebruikers niet willen voldoen aan die controles. Ze zochten een alternatief en vonden dat in een vertrouwd hulpmiddel: een Virtual Private Network (VPN). Dit werd gemeld door The Verge op 27 november.

Sinds de invoering van de wet is het gebruik van VPN-diensten in het VK enorm gestegen. Sommige providers melden een verhoging in nieuwe aanmeldingen met duizenden procenten. Door via een VPN het internetverkeer om te leiden via servers buiten het VK, kunnen gebruikers hun locatie ­verbergen. Daardoor omzeilen ze de leeftijdscontroles.

Deze slimme omweg wekt nu zorgen bij voorvechters van online-veiligheid. Voor hen vervaagt de grens tussen volwassenen en minderjarigen. Sommigen pleiten er daarom voor om VPN-gebruikers voortaan zelf onder dezelfde regels te laten vallen. Dat wil zeggen: een extra controle bij het downloaden of gebruiken van VPN-diensten. 

Toch is het niet makkelijk om VPN’s zomaar te verbieden. De Britse regering erkent dat VPN’s legitieme toepassingen hebben: beveiligde bedrijfsconnecties, bescherming van journalisten of privacy voor kwetsbare groepen. Een compleet verbod zou veel brede effecten hebben en meerdere groepen treffen, niet alleen jongeren.

Bovendien is het technisch lastig. VPN-verkeer detecteren en blokkeren is complex, en veel gebruikers zouden meteen overschakelen naar alternatieven of minder betrouwbare aanbieders. Volgens experts is het bovendien “vrij moeilijk om te stoppen met VPN-gebruik”. 

Omdat volledige blokkade problematisch is, overweegt de overheid mogelijk andere opties. Een aanpak is om VPN-diensten onder dezelfde leeftijdsverificatieplicht te plaatsen, zodat gebruikers eerst zichtbaar moeten maken dat ze 18+ zijn voordat ze een VPN mogen gebruiken. Het idee is om zo de omweg die VPN’s bieden te sluiten, zonder alle VPN-gebruikers strafbaar te maken.

Toch kunnen zulke maatregelen nieuwe controverses oproepen. Privacy- en digitale rechten-organisaties waarschuwen dat zulke regels de plicht op platforms leggen om internetverkeer te reguleren.

Voor veel Britse internetgebruikers is de VPN-toename een reactie op een wetswijziging die werd gezien als inbreuk op privacy en gebruikersvrijheid. Voor jongeren die geen zin hebben in leeftijdscontroles en voor volwassenen die hun anonimiteit willen behouden, biedt een VPN uitkomst. Maar die uitkomst wakkert nu een debat aan. Hoe ver mag regulering gaan om kinderen te beschermen, en welke collateral damage accepteren we daarbij op vlak van privacy en digitale rechten?