Italiaanse uitgevers eisen onderzoek naar Google’s AI Overviews: ‘verkeersmoordenaar’ bedreigt media-diversiteit

Italiaanse krantenuitgevers slaan alarm over de impact van Google’s AI Overviews, de nieuwe functie die automatisch samenvattingen van zoekresultaten toont. Volgens de Federatie van Italiaanse Uitgevers (FIEG) veroorzaakt de technologie een dramatische daling in websitebezoeken en vormt ze een bedreiging voor de democratische rol van onafhankelijke media.

De FIEG heeft een formele klacht ingediend bij Agcom, de Italiaanse communicatietoezichthouder. Dat meldt The Guardian.

De organisatie noemt AI Overviews een “traffic killer” die het economisch voortbestaan van nieuwsmedia in gevaar brengt. Gebruikers krijgen bij zoekopdrachten namelijk een door kunstmatige intelligentie gegenereerde samenvatting bovenaan de resultatenpagina, waardoor minder mensen doorklikken naar de oorspronkelijke bron.

Volgens FIEG vermindert dit niet alleen de zichtbaarheid van nieuwsorganisaties, maar tast het ook hun advertentie-inkomsten aan. “Google concurreert direct met de inhoud die uitgevers zelf produceren,” stelt de federatie. “Dat heeft ernstige gevolgen voor de duurzaamheid en diversiteit van de media en vergroot het risico op desinformatie.”

De Italiaanse klacht maakt deel uit van een gecoördineerde actie binnen de European Newspaper Publishers’ Association (ENPA). Uitgevers uit meerdere EU-landen hebben vergelijkbare klachten ingediend om de Europese Commissie aan te zetten tot een officieel onderzoek op basis van de Digital Services Act (DSA).

De DSA verplicht grote online platforms tot transparantie en eerlijke concurrentie. Volgens FIEG schendt Google deze regels door informatie van nieuwswebsites te hergebruiken zonder redelijke compensatie of correcte bronvermelding.

Onafhankelijke studies ondersteunen de zorgen van uitgevers. Een onderzoek van het Britse analysebedrijf Authoritas concludeerde dat AI Overviews tot 80% minder kliks oplevert naar nieuwswebsites. Ook een studie van het Pew Research Center uit de Verenigde Staten liet zien dat gebruikers gemiddeld slechts één op de honderd keer doorklikken naar een artikel dat onder een AI-samenvatting verschijnt.

Google bestrijdt die cijfers en noemt de onderzoeken “methodologisch onjuist”. Volgens het bedrijf blijven miljarden gebruikers dagelijks doorklikken naar externe sites en zouden fluctuaties in verkeer ook te maken hebben met seizoensinvloeden of algoritme-updates.

De FIEG uit daarnaast zorgen over Google’s nieuwe AI Mode, een experimentele chatbot die informatie verzamelt uit meerdere bronnen en direct aan gebruikers presenteert. Volgens de Italiaanse uitgevers vormt deze functie een nog grotere bedreiging, omdat het traditionele nieuwsaanbod wordt vervangen door een gesloten informatiesysteem dat moeilijk te controleren is.

Italië heeft in september als eerste EU-land een uitgebreide AI-wet aangenomen. Deze wet beperkt onder meer de toegang van minderjarigen tot AI-toepassingen en stelt gevangenisstraffen in voor misbruik, zoals het maken van schadelijke deepfakes. Premier Giorgia Meloni noemde de wet “een beslissende stap in de richting van verantwoord AI-gebruik in Europa”.

Als Agcom de klacht van FIEG in behandeling neemt, kan dat leiden tot strengere regels of beperkingen voor AI-functies in zoekmachines. De uitkomst kan bovendien een precedent vormen voor andere Europese landen die eveneens de macht van Google willen inperken.