KPMG onderzoekt stelt: Nederlanders willen AI met toezicht

maandag, 24 november 2025 om 15:38

KPMG waarschuwt vandaag dat Nederlanders steeds onzekerder worden over de snel groeiende invloed van kunstmatige intelligentie. Uit de Nationale AI Vertrouwensmonitor 2025 blijkt dat Nederlanders AI massaal gebruiken, maar dat menselijke controle essentieel blijft. Het onderzoek toont een duidelijke spanning tussen gemak en wantrouwen. Het merendeel van de respondenten accepteert AI als hulpmiddel, maar weigert de technologie het laatste woord te geven.

Nederlanders vrezen verlies van regie

KPMG presenteert de nieuwste editie van de AI Vertrouwensmonitor, waarvoor 1.013 Nederlanders zijn ondervraagd. Het vertrouwen in AI stijgt, maar blijft laag met een gemiddelde 5,8. Slechts 37 procent verwacht dat AI betrouwbare antwoorden geeft. Zeven op de tien gebruikers controleren de uitkomsten handmatig, wat duidt op structureel wantrouwen.

Volgens Marc van Meel, Responsible AI Lead bij KPMG, is dit een logisch gevolg van de versnelde adoptie van generatieve AI. Hij stelt dat Nederland zich opnieuw op een kruispunt bevindt. “We zien dezelfde curve als destijds bij internet. De hype is voorbij en realisme keert terug. De roep om duidelijke regels en toezicht groeit. Burgers willen technologie die hen ondersteunt, maar niet vervangt.”

Waar ligt de grens tussen gemak en risico?

Nederlanders erkennen de voordelen van AI, vooral voor zoeken, inspiratie en praktische instructies. 86 procent gebruikt AI voor dagelijkse taken. Maar zodra AI noodzakelijke of gevoelige beslissingen beïnvloedt, daalt het vertrouwen scherp.

Slechts 14 procent vertrouwt AI voor hypotheekadvies.
Minder dan 5 procent staat AI toe om medewerkers te beoordelen.
Voor medische beslissingen, zoals operaties, is het vertrouwen nog lager met 4 procent.

Deze cijfers illustreren de nationale grens: burgers accepteren digitale hulp bij kleine keuzes, maar verwerpen autonomie bij financiële, medische of ethische beslissingen.

AI in mentale zorg en onderwijs: laagdrempelig maar risicovol

Een op de vier gebruikers vraagt AI om medisch advies. Onder jongvolwassenen gebruikt twintig procent AI zelfs voor mentale steun. Dit baart KPMG zorgen, omdat gebruikers AI vaak ervaren als empathisch, terwijl het geen menselijke tegenkracht biedt. Tien procent voelt zich soms losgeraakt van de werkelijkheid na intensief gebruik van generatieve AI.

Studenten blijken sterk afhankelijk te worden van technologie. Van de studenten die AI gebruiken, zegt 15 procent de studie niet meer te kunnen halen zonder AI. Tegelijk controleert tachtig procent de output altijd handmatig, wat wijst op een mix van afhankelijkheid en wantrouwen.

Werkvloer: efficiënter werken, maar druk en weinig training

Op de werkvloer zet bijna zeventig procent van de AI-gebruikers de technologie dagelijks in. De voordelen zijn duidelijk: werknemers ervaren meer efficiëntie en betere kwaliteit. Tegelijkertijd ontstaat afhankelijkheid.

16 procent voelt druk om AI te gebruiken.
15 procent denkt het werk niet meer goed te kunnen doen zonder AI.
Minder dan een derde krijgt voldoende training, ondanks eisen vanuit de EU AI Act.

Opvallend is dat meer dan de helft van de werknemers geen bezwaar heeft tegen werkgevers die meekijken in AI-chats, terwijl 84 procent zich zorgen maakt over privacy.

Zorgen over fake news en oorlogsvoering

De grootste angst blijft desinformatie. 89 procent vreest een toename van nepinformatie door AI. Ook het gebruik van autonome AI in oorlogsvoering roept grote weerstand op. Tegelijk geloven Nederlanders niet in een volledig autonome economie. Slechts twintig procent verwacht dat bedrijven binnenkort kunnen bestaan zonder menselijke werknemers.