'Gebruik je verstand': Waarom AI niet altijd de slimste oplossing is

Stelling: Wie AI gebruikt voor elk probleem, verliest het vermogen om logisch te denken.

Een anekdote op Reddit laat zien hoe AI-gebruik kan doorslaan. Een 72-jarige baas besteedde twee uur aan prompten in ChatGPT om uit te zoeken hoe hij een stuk schuurpapier van 52 inch tot 51 inch kon inkorten voor zijn bandschuurmachine. Zijn jonge medewerker? Die pakte een lineaal en sneed er in tien minuten een inch af. Klaar. De reactie van de baas? Boos, omdat er geen AI aan te pas kwam.

Deze absurde situatie is aanleiding voor een bredere discussie: moet AI worden ingezet voor ieder probleem? Of vervangt het inmiddels gezond verstand op de werkvloer?

AI-systemen zoals ChatGPT en Claude AI kunnen uitstekend helpen bij complexe tekstvragen, codeproblemen of brainstorms. Maar wie ze gebruikt voor alledaagse, fysieke problemen, zoals het op maat maken van schuurpapier, raakt vaak verstrikt in onnodige complexiteit. In de Reddit-discussie doken voorbeelden op van AI-adviezen variërend van “gebruik een guillotine-snijder” tot “recreëer de fabrieksnaad met tape”. Alles behalve het voor de hand liggende: pak een meetlat en snij een inch af.

Dat is precies het probleem: AI-gebruik vereist zélfdenkend vermogen. Wie blind vertrouwt op de output van een taalmodel, kan sneller verdwalen in onlogische of overgecompliceerde oplossingen dan wanneer hij zelf even nadenkt.

Een veelgehoord argument is dat AI net als Google vroeger, een handig gereedschap is – mits goed gebruikt. Maar daar zit de crux: AI is niet beter dan de gebruiker. Goede output begint bij duidelijke, logische input. Prompt engineering, zoals het vakgebied inmiddels heet, vereist inzicht in wat je wilt bereiken en welke context daarbij hoort. Zonder dat, levert AI vaak foute, vage of zelfs gevaarlijke antwoorden.

Zoals één van de Reddit-gebruikers treffend zei: “AI is geweldig, maar niet als het antwoord letterlijk is: gebruik een schaar.”

De situatie op Reddit is geen uitzondering. In veel bedrijven wordt AI al ingezet als panacee voor alles: van klantenservice tot personeelsplanning. Leidinggevenden willen ‘optimaliseren’, ‘innoveren’ of gewoon ‘AI op de roadmap zetten’. Daarbij verdwijnt iets fundamenteels: het zelf nadenken.

Volgens de originele poster is dat precies wat er misging. Zijn baas, die volgens hem “verleerd heeft zelf te denken”, wilde dat zelfs simpele oplossingen via AI bevestigd werden. “Het is heel demotiverend als jouw ervaring en gezond verstand niet meetellen, omdat je geen digitale tussenpersoon bent.”

De les uit dit verhaal is duidelijk: AI is een hulpmiddel, geen denkkader. Wie AI inzet zonder logisch te denken, maakt van efficiëntie een farce. Dat geldt niet alleen voor houtbewerkers, maar net zo goed voor marketeers, developers en beleidsmakers. Technologie is krachtig, maar dom als je haar dom gebruikt.

De opmars van AI vraagt niet om blinde inzet, maar om doordachte toepassing. In een tijd waarin taalmodellen steeds beter klinken, wordt kritisch denken alleen maar belangrijker. AI is er niet om je hersens te vervangen. Het is er om ze aan te vullen.

En soms moet je het gewoon nog zelf doen: nadenken en dingen oplossen.