In maart 2016 keek de wereld ademloos toe hoe een eeuwenoud bordspel het strijdtoneel werd van een moderne revolutie. In vijf legendarische partijen Go tussen de Zuid-Koreaanse grootmeester Lee Sedol en het AI-programma
AlphaGo van
Google DeepMind, voltrok zich een kantelpunt dat ons begrip van kunstmatige intelligentie, creativiteit en menselijkheid voorgoed zou veranderen.
Verderop in dit artikel vind je de gratis documentaire hierover.
Het begin van het tijdperk van machinecreativiteit
AlphaGo was niet zomaar een computerprogramma. Waar eerdere AI’s als Deep Blue brute rekenkracht gebruikten om schaakkampioenen te verslaan, leerde AlphaGo zichzelf het spel Go spelen via deep learning en zelfreflectie. Het begreep geen regels op voorhand. Het keek naar miljoenen zetten, speelde miljoenen keren tegen zichzelf en ontwikkelde iets wat leek op... intuïtie.
Toen Lee Sedol in de eerste drie partijen keihard werd verslagen, begon iets door te dringen bij het wereldpubliek: deze AI had iets nieuws gebracht. Geen imitatie van menselijke logica, maar originele, creatieve zetten. Zet 37 in partij 2 – een zet die door menselijke experts werd bestempeld als “onlogisch”, “onzinnig” en “onmenselijk” – bleek later briljant. AlphaGo verraste niet alleen zijn tegenstander, maar ook zijn makers.
“Het was het moment waarop ik me realiseerde dat AI niet alleen sneller of slimmer kon zijn, maar ook creatiever,” aldus Demis Hassabis, CEO van DeepMind.
De emotionele impact op de mens
Voor Lee Sedol was deze strijd meer dan een sportieve uitdaging. In interviews sprak hij over hoe het voelde alsof hij zichzelf in een spiegel zag – maar zonder emotie, zonder gezichtsuitdrukking, zonder feedback. “Je voelt niets terug. En dan begin je aan jezelf te twijfelen.”
Het vierde duel bracht verlichting: Lee won. Niet door brute kracht, maar door een briljante zet (zet 78) die de wereld opnieuw met stomheid sloeg. Het voelde als wraak van de menselijke geest, als bewijs dat menselijke creativiteit en intuïtie nog steeds verschil kunnen maken. Het was de ‘goddelijke zet’, zoals men het noemde.
Wat AlphaGo ons heeft geleerd
De impact van deze matches ging verder dan het bord. Voor het eerst zagen we creativiteit vanuit een machine, niet als truc of simulatie, maar als emergent gedrag dat niemand had voorspeld.
- AI kan origineel zijn, binnen contexten waar creativiteit voorheen uitsluitend menselijk werd geacht.
- Zelflerende algoritmes kunnen nieuwe strategieën ontdekken die zelfs de beste experts niet kenden.
- Mens en machine hoeven geen tegenpolen te zijn – ze kunnen elkaar aanvullen.
Go-legende en commentator Michael Redmond verwoordde het treffend:
“We dachten dat we Go begrepen. AlphaGo heeft laten zien dat er nog werelden te ontdekken zijn.”
AlphaGo als cultureel kantelpunt
De vijfde partij eindigde in een nederlaag voor Lee Sedol, maar dat deed niets af aan de betekenis van de reeks. Wat in wezen begon als een tech-demonstratie groeide uit tot een existentiële ervaring voor miljoenen kijkers. Van China tot Europa en de VS: mensen discussieerden, filosofeerden en reflecteerden over wat het betekent om mens te zijn in een tijdperk waarin machines beginnen te begrijpen.
In zekere zin begon met AlphaGo niet alleen een nieuw hoofdstuk in AI – het begon een dialoog tussen menselijke kwetsbaarheid en machinekracht, tussen creativiteit en berekening.
Conclusie: Zet 37 was meer dan een zet
Zet 37, de zet die niemand begreep, bleek een moment van openbaring: een machine, die op eigen kracht iets nieuws creëerde. Het was het begin van een nieuw tijdperk, niet waarin AI de mens vervangt, maar waarin we samen nieuwe grenzen kunnen verkennen.
In de woorden van Lee Sedol: “Ik verloor, maar ik ben dankbaar dat ik deel mocht zijn van dit moment in de geschiedenis.”
De hele documentaire kijk je hier: