Europa nadert tijdperk van autonome straaljagers

De Europese defensie‑start‑up Helsing kondigde deze week aan dat hun AI‑software twee succesvolle testvluchten heeft uitgevoerd met een gevechtsvliegtuig boven de Baltische Zee. Het gaat om een Saab Gripen E‑gevechtsvliegtuig, ontwikkeld en geproduceerd in Zweden. Een veiligheidspiloot zat wel aan boord, maar de AI‑agent, genaamd Centaur, stond aan het stuur en voerde de vluchten uit zonder menselijke tussenkomst. De tests betekenen een doorbraak voor autonome militaire luchtvaart in Europa. Dit nieuws werd vandaag gemeld door de Financial Times.

Volgens Stephanie Lingemann, hoofd van de luchtvlootdivisie bij Helsing, bereikte Centaur in slechts 72 uur het equivalent van één miljoen vlieguren. Ter vergelijking: een menselijke piloot bouwt in zijn hele carrière gemiddeld zo’n 5.000 uren op. Dit geeft de AI de mogelijkheid om ontzettend snel te leren en bliksemsnel te reageren in gevaarlijke situaties.

Helsing verwacht dat dergelijke technologie niet over tientallen jaren, maar binnen dit decennium al verwerkt kan worden in NAVO‑vloten. In een eerste stap kunnen bemande straaljagers samenwerken met AI‑systemen, die de piloot helpen bij complexe manoeuvres en bedreigingsdetectie. Later zouden er zelfs volledig autonome toestellen zonder piloot kunnen vliegen.

Militaire grootmachten zoals de VS, Rusland en China werken al aan soortgelijke autonome gevechtsvliegtuigen en "loyal wingmen": drones die bemande toestellen ondersteunen. NAVO‑experts noemen deze ontwikkeling een 'paradigmaverschuiving' in de moderne oorlogsvoering. Toch benadrukt Helsing dat mensen altijd de eindbeslissing moeten nemen.  Dat geldt zeker bij risicovolle of ethische kwesties, of als het vliegtuig in de buurt komt van woonwijken, scholen, ziekenhuizen of andere plekken waar burgers komen.

Helsing, opgericht in 2021 en geschat op ongeveer €12 miljard, blijft investeren in AI‑gestuurde systemen. Men werkt gericht samen met Saab om het Centaur‑systeem klaar te maken voor bredere toepassingen in NAVO‑vloten. Tegelijk werken ze aan drone‑ en onderwatervoertuigen en breiden ze hun aanwezigheid in verschillende Europese landen uit.