Hoe AI een 2.000 jaar oud mysterie oplost: de ontcijfering van de Herculaneum-rol

De Universiteit van Oxford heeft een historische doorbraak bereikt met behulp van kunstmatige intelligentie (AI). Voor het eerst in bijna 2.000 jaar is de binnenkant van een verkoolde Herculaneum-papyrus zichtbaar gemaakt zonder deze fysiek uit te rollen. Dit is een grote stap in het ontrafelen van verloren gewaande teksten uit de klassieke oudheid.

Dankzij een combinatie van geavanceerde beeldvorming en AI is het gelukt om de eerste teksten te herkennen. Dit onderzoek, uitgevoerd door de Bodleian Libraries en de Vesuvius Challenge, opent de deur naar een beter begrip van de filosofische en literaire werken die in deze antieke bibliotheek verborgen liggen.

De Herculaneum-rollen: een verborgen schat

In de 18e eeuw werden in Villa dei Papiri in Herculaneum meer dan 1.800 papyrusrollen ontdekt. De rollen, die tijdens de uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus verkoolden, vormen de enige intacte bibliotheek uit de klassieke oudheid. Ze bevatten voornamelijk filosofische teksten, waaronder werken van Philodemus van Gadara, een epicuristische filosoof.

Door hun kwetsbare staat waren pogingen om de rollen fysiek te openen vaak destructief, waardoor de inhoud eeuwenlang verborgen bleef. Wetenschappers hebben verschillende technieken geprobeerd, maar pas nu biedt AI een revolutionaire oplossing.

Digitale ontsluiting met geavanceerde technologie

In juli 2024 werd PHerc. 172, een van de drie Herculaneum-rollen in de Bodleian Library, onderworpen aan een röntgenscan bij Diamond Light Source in Oxfordshire. Deze krachtige synchrotron maakte een 3D-reconstructie van de rol zonder deze fysiek te beschadigen.

Daarna kwam AI in actie. Onderzoekers van de Vesuvius Challenge ontwikkelden machine learning-algoritmes om het contrast tussen de papyrus en de inkt te verbeteren. Dit leidde tot de eerste zichtbare Griekse tekens op de rol.

Een unieke inkt onthuld

Wat deze rol bijzonder maakt, is de samenstelling van de inkt. De Oxford-rol, geschonken door koning Ferdinand IV in de vroege 19e eeuw, bevat mogelijk lood of een andere zware stof. Hierdoor is de inkt beter zichtbaar op röntgenscans dan bij andere rollen. Dit biedt een unieke kans om meer tekst uit de collectie te reconstrueren.

De AI werkt puur als patroondetector en herkent geen taal. Het systeem detecteert enkel de aanwezigheid van inkt, waarna menselijke experts de tekst transcriberen en vertalen.

Eerste ontcijfering: het woord "disgust"

Voor het eerst sinds de oudheid zijn delen van de tekst van PHerc. 172 zichtbaar. Onderzoekers ontdekten het oude Griekse woord "διατροπή" (diatropē), wat "afkeer" of "walging" betekent. Dit woord werd twee keer binnen een paar tekstkolommen gevonden, een bemoedigend begin voor verdere ontcijfering.

Professor Llewelyn Morgan, voorzitter van de Faculteit der Klassieken in Oxford, benadrukte het belang van deze ontdekking: "Dit nieuwe materiaal kan onze kijk op de klassieke literatuur en filosofie fundamenteel veranderen. Figuren als Vergilius en Horatius waren sterk beïnvloed door epicuristische ideeën, en dit helpt ons om die context beter te begrijpen."

Samenwerking tussen AI en menselijke expertise

Het project is een voorbeeld van hoe computerkunde en geesteswetenschappen samenwerken. AI stelt onderzoekers in staat om teksten te zien die anders onbereikbaar zouden blijven, terwijl menselijke specialisten de inhoud analyseren.

Dr. Brent Seales, mede-oprichter van de Vesuvius Challenge, zei hierover:"Deze rol bevat meer leesbare tekst dan welke andere Herculaneum-rol dan ook. Dit is een belangrijke doorbraak, maar er is nog veel werk te doen om de volledige inhoud bloot te leggen."

De Vesuvius Challenge blijft onderzoekers en AI-experts van over de hele wereld uitnodigen om bij te dragen aan dit historische project.

De toekomst van AI in de archeologie

Deze ontdekking markeert een keerpunt in het gebruik van AI in de archeologie en geschiedkunde. Tot nu toe werd AI voornamelijk gebruikt in velden zoals geneeskunde en astronomie, maar dit bewijst dat het ook een cruciale rol kan spelen in het ontrafelen van ons verleden.

Met verdere ontwikkelingen in machine learning en beeldvormingstechnieken hopen onderzoekers meer van de Herculaneum-bibliotheek te ontsluiten. Dit kan leiden tot nieuwe inzichten in verloren gegane filosofieën, wetenschappen en literaire werken uit de oudheid.

Wil je bijdragen aan het ontcijferen van deze oude teksten? De Vesuvius Challenge zoekt vrijwilligers en AI-specialisten om te helpen. Meer informatie is te vinden op hun website.

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Ontvang dagelijks de populairste en actuele artikelen in je mailbox.

Abonneren