Verpleegkundigen waarschuwen: AI in de zorg dreigt expertise uit te hollen

woensdag, 19 maart 2025 om 6:00

Kunstmatige intelligentie (AI) speelt een steeds grotere rol in de gezondheidszorg, maar niet iedereen is enthousiast. De grootste verpleegkundigenvakbond van de VS, National Nurses United (NNU), slaat alarm: de inzet van AI in ziekenhuizen zou de expertise van verpleegkundigen ondermijnen en zelfs de patiëntveiligheid in gevaar kunnen brengen.

AI in ziekenhuizen: efficiënter of gevaarlijk?

Steeds meer ziekenhuizen gebruiken AI-systemen voor taken zoals monitoring van vitale functies, risicosignalering en zelfs patiëntgesprekken. Maar volgens verpleegkundigen dreigt deze technologie hen te deskillen en ondergeschikt te maken aan algoritmes.

Wat betekent dit voor de toekomst van de zorg?

AI neemt steeds meer taken over in ziekenhuizen

Uit een rapportage van Associated Press (AP) blijkt dat honderden ziekenhuizen AI inzetten voor:

Automatische monitoring van patiënten
Sepsis-detectie en andere medische waarschuwingen
Patiëntvoorlichting via avatars (zoals de AI "Ana")
Voorspellen van risico’s op heropnames

Een concreet voorbeeld: in een Amerikaanse spoedeisende hulp (SEH) vlagde een AI-systeem een dialysepatiënt als sepsisverdacht. Protocol schrijft dan voor dat een grote hoeveelheid infuusvloeistof wordt toegediend. Een ervaren verpleegkundige merkte echter op dat dit levensgevaarlijk zou zijn voor de patiënt vanwege zijn nierproblemen. Toch werd hij eerst onder druk gezet om het AI-advies te volgen, totdat een arts ingreep.

Dit soort situaties versterken de angst dat zorgverleners te afhankelijk worden van AI en minder op hun eigen medische kennis vertrouwen.

Verpleegkundigen komen in opstand

De vakbond National Nurses United is een campagne gestart om meer controle over AI-gebruik in de zorg af te dwingen. Ze eisen onder andere:

Dat AI niet leidend mag zijn in medische beslissingen
Dat verpleegkundigen niet gestraft kunnen worden als ze AI-adviezen negeren
Dat zorgverleners inspraak krijgen in hoe AI wordt toegepast

Ze waarschuwen dat AI-oplossingen soms worden doorgedrukt door managers en beleidsmakers, zonder dat zorgprofessionals hierbij betrokken zijn.

De zorgen van verpleegkundigen worden verder aangewakkerd door recente uitspraken van beleidsmakers. Zo suggereerde de Amerikaanse minister van Volksgezondheid dat "AI-verpleegkundigen net zo goed als dokters" zorg kunnen verlenen in afgelegen gebieden. Dit voedt de vrees dat AI op termijn mensen in de zorg zal vervangen in plaats van ondersteunen.

Lees ook

Limburgse ziekenhuizen bundelen krachten voor AI-ondersteunde zorg

De 5 grootste AI-trends van 2025 die de wereld veranderen

De keerzijde van AI in de zorg

AI wordt vaak gepresenteerd als dé oplossing voor personeelstekorten in de zorg. Door de vergrijzing en de nasleep van de coronapandemie kampen veel landen met een tekort aan verpleegkundigen. AI kan sommige taken verlichten, zoals administratie en patiëntmonitoring, waardoor zorgpersoneel meer tijd krijgt voor directe patiëntenzorg.

Maar er zijn ook risico’s:

AI maakt fouten: Algoritmes kunnen verkeerde diagnoses stellen of onjuiste waarschuwingen afgeven.
Minder menselijke expertise: Als verpleegkundigen te veel op AI vertrouwen, kunnen ze hun klinische vaardigheden verliezen.
Wie is verantwoordelijk? Als AI een fout maakt, wie draagt dan de verantwoordelijkheid: de verpleegkundige of het systeem?

Volgens een analyse van The Herald Review kan blinde afhankelijkheid van AI leiden tot kwaliteitsverlies in de zorg en zelfs gevaarlijke situaties voor patiënten.

Wat betekent dit voor de toekomst?

Om AI succesvol in de zorg te integreren, moet het een hulpmiddel blijven en geen vervanger van medisch personeel. Mogelijke oplossingen zijn:

Verplichte menselijke controle op AI-aanbevelingen
Beter AI-onderwijs voor zorgprofessionals
Duidelijke wetgeving over de verantwoordelijkheid bij AI-fouten

In Europa wordt al gewerkt aan strengere regels. De EU AI Act classificeert AI in de zorg als hoog risico, wat betekent dat er extra toezicht komt op de inzet van deze technologie.

De komende jaren zal de balans tussen menselijke expertise en AI-ondersteuning een belangrijk discussiepunt blijven. De zorg moet innoveren, maar niet ten koste van patiëntveiligheid en verpleegkundige deskundigheid.

Conclusie: AI mag zorgverleners niet vervangen

De zorgen van verpleegkundigen laten zien dat de inzet van AI in de zorg zorgvuldig moet gebeuren. Hoewel AI veel voordelen biedt, mag het nooit de menselijke expertise en empathie verdringen.

Zorgverleners moeten de regie behouden over medische beslissingen, en AI moet ondersteunend blijven. Zoals een verpleegkundige treffend zei:

"AI kan ons werk vergemakkelijken, maar het mag ons niet vervangen. Zorg draait om mensen, niet om algoritmes."