VS en China bouwen elk hun eigen metaverse: geopolitieke strijd om het ‘nieuwe internet’ laait op

De race om de metaverse te bouwen ontwikkelt zich tot een geopolitieke machtsstrijd. Volgens nieuw onderzoek van UvA-politicoloog Nora von Ingersleben-Seip, gepubliceerd in Politics and Governance, bewandelen de Verenigde Staten, China en de Europese Unie elk een fundamenteel verschillend pad richting dit “nieuwe internet”, waarin fysieke en virtuele werkelijkheden samensmelten.

Von Ingersleben-Seip stelt dat de metaverse niet langer slechts een technologische belofte is, maar een politiek en economisch strijdtoneel. “We zijn getuige van het ontstaan van twee concurrerende versies van de metaverse,” zegt ze. “Een consumentgerichte versie onder leiding van Amerikaanse techreuzen, en een industriële variant onder leiding van Chinese Big Tech. Europa probeert een derde, open alternatief te bouwen, maar beschikt niet over de technologische kracht om dat waar te maken.”

In de Verenigde Staten bestaat geen formeel federaal beleid voor de metaverse. In plaats daarvan stimuleert de overheid verwante sectoren zoals kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en cloudinfrastructuur via initiatieven als de CHIPS and Science Act.

Deze hands-off-aanpak geeft bedrijven als Meta, Apple, Google, Amazon en Microsoft de ruimte om het digitale ecosysteem te domineren. Zij beheersen vrijwel elke laag van het toekomstige internet: van VR-headsets en appstores tot identiteitssystemen en datacenters. Het resultaat is een commerciële, gesloten metaverse, waarin gebruikerservaringen én data in handen zijn van een klein aantal ondernemingen.

“De keuzes die nu worden gemaakt,” waarschuwt Von Ingersleben-Seip, “bepalen of de metaverse een open digitaal gemeengoed wordt of juist een gefragmenteerd systeem onder controle van enkele machtige spelers.”

China bewandelt een radicaal andere koers. Het Ministerie van Industrie en Informatietechnologie heeft een nationale metaverse-strategie ontwikkeld met meerjarige actieplannen (2023–2025) die virtual- en extended-realitytechnologieën integreren in onderwijs, productie en gezondheidszorg.

Bedrijven als Huawei, Tencent, ByteDance, Alibaba en NetEase werken daarbij nauw samen met de staat. Het doel: een industriële metaverse die productiviteit verhoogt en nationale macht versterkt. Elke digitale identiteit en transactie wordt gereguleerd via door de overheid goedgekeurde systemen. Zo ontstaat een model waarin toezicht en controle even belangrijk zijn als technologische vooruitgang.

Volgens Von Ingersleben-Seip weerspiegelt dit de Chinese visie waarin technologie een instrument van staatsmacht is, niet slechts van innovatie.

De Europese Unie kiest voor een derde pad. Met de Web 4.0 and Virtual Worlds Strategy (2023) wil Brussel een open, interoperabele en rechten-gedreven metaverse ontwikkelen, gebaseerd op waarden als privacy, transparantie en inclusie.

Europa investeert in projecten met maatschappelijk nut, zoals Destination Earth, een digitale tweeling van de planeet om klimaatverandering te modelleren, en CitiVerse, dat steden helpt bij duurzame stadsplanning. Toch erkent Von Ingersleben-Seip dat het gebrek aan Europese techreuzen de invloed van de EU beperkt: voor cloudcomputing, AI en hardware blijft het continent afhankelijk van Amerikaanse infrastructuur.

Het onderzoek concludeert dat de drie grootmachten hun technologische ambities vormgeven vanuit hun bredere politieke filosofie:

Von Ingersleben-Seip vat het kernachtig samen: “De metaverse is niet slechts een technologische ontwikkeling, maar een politiek project. De beslissingen die we nu nemen bepalen wie de macht krijgt over het volgende internet – bedrijven, staten, of burgers zelf.”