Wat is de Dead Internet Theory? Mythe, metafoor of realiteit?

donderdag, 04 september 2025 om 16:52

De Dead Internet Theory is een complottheorie die stelt dat sinds ongeveer 2016–2017 het internet grotendeels bestaat uit bots en door AI gegenereerde content, in plaats van menselijke interactie. Volgens voorstanders is organische, menselijke betrokkenheid vervangen door geautomatiseerde inhoud, vaak met als doel manipulatie, censuur of winstmaximalisatie.

De term kreeg meer bekendheid via fora zoals 4chan, waar een gebruiker met de naam “IlluminatiPirate” in 2021 uitgebreid beschreef hoe hij geloofde dat het internet al jaren “dood” was. Later pikten ook mainstream media het fenomeen op, waaronder The Atlantic, die schreef over de groeiende bezorgdheid dat we online steeds minder echte mensen tegenkomen.

Op sociale media laaide deze week de discussie weer op rond de Dead Internet Theory, toen OpenAI-topman Sam Altman op X schreef dat hij de theorie nooit echt serieus nam, maar inmiddels wel veel LLM-gestuurde accounts ziet rondgaan. Zijn observatie legt een gevoel bloot dat steeds meer internetgebruikers herkennen: online interactie voelt minder menselijk aan en wordt vaak gedomineerd door algoritmen, bots en kunstmatige intelligentie. Maar hoe reëel is deze complottheorie? En wat zeggen experts over de huidige stand van zaken?

Kernpunten van de Dead Internet Theory

Voorstanders van de Dead Internet Theory baseren zich op een aantal terugkerende claims:

Bots domineren internetverkeer: Een groot deel van de online activiteit zou afkomstig zijn van bots in plaats van echte gebruikers.
Menselijke activiteit verdwijnt: Steeds meer accounts en reacties zouden geautomatiseerd zijn, waardoor het lijkt alsof echte mensen nauwelijks nog deelnemen.
Verborgen agenda’s: Grote technologiebedrijven of overheden zouden bewust AI en bots inzetten om de publieke opinie te sturen of commerciële belangen te maximaliseren.
Ervaringsdimensie: Het internet voelt volgens veel gebruikers minder authentiek, minder gemeenschapsgericht en meer gestuurd door algoritmen.

Hoewel sommige van deze punten wortelen in feitelijke trends, is het geheel vaak speculatief en moeilijk te bewijzen.

Wat zeggen de voorstanders en tegenstanders?

Voorstanders van de Dead Internet Theory stellen dat bots en AI-content het internet volledig domineren. In werkelijkheid laten onderzoeken zien dat bots ongeveer de helft van al het verkeer voor hun rekening nemen, maar dat mensen nog steeds een essentieel aandeel hebben in online interactie.

Een ander kernpunt van de theorie is dat menselijke activiteit bijna verdwenen zou zijn. Dat beeld klopt niet: er zijn nog altijd miljarden actieve gebruikers die dagelijks communiceren, content maken en deelnemen aan digitale gemeenschappen.

De beweegredenen achter het gebruik van bots worden vaak in verband gebracht met manipulatie, propaganda of politieke beïnvloeding. Hoewel dat in sommige gevallen voorkomt, is de inzet van bots meestal commercieel gedreven, bijvoorbeeld om reclame te verspreiden of zoekresultaten te beïnvloeden.

Wat veel mensen wel herkennen, is dat het internet minder authentiek aanvoelt dan vroeger. Die ervaring sluit aan bij de Dead Internet Theory, ook al is er geen bewijs dat mensen helemaal verdwenen zijn. Het gevoel van vervreemding is dus reëel, ook al zijn de verklaringen vaak overdreven.

Wetenschappelijk gezien is de theorie grotendeels speculatief. Onderzoek richt zich vooral op de perceptie van gebruikers en de impact van algoritmen en AI op digitale beleving, niet op het idee dat het internet letterlijk “dood” zou zijn.

Wat zeggen experts en onderzoekers?

Botverkeer groeit, maar domineert niet volledig

Onderzoek bevestigt dat bots een aanzienlijk deel van het internetverkeer vormen. Imperva meldde in 2016 dat bots goed waren voor 52 procent van alle traffic. In 2023 lag dat percentage nog steeds rond de 50 procent. Dat betekent dat ongeveer de helft van alle kliks, views en interacties mogelijk niet van mensen afkomstig is. Toch toont dit niet aan dat menselijke aanwezigheid volledig is verdrongen.

Media- en academische reflecties

De Financial Times omschreef het hedendaagse internet als “hostile”, gedomineerd door AI-spam en automatische accounts die conversaties vervuilen. Op academisch vlak verscheen in 2025 een studie op arXiv waarin onderzoekers stelden dat de menselijke ervaring op sociale media vervlakt: algoritmes en engagementmechanismen wegen zwaarder dan authentieke interactie.

Kritiek en scepsis

Critici noemen de Dead Internet Theory een “paranoïde fantasie”. Ze wijzen erop dat menselijke motivatie en activiteit niet zomaar verdwijnen, en dat het internet nog steeds wemelt van menselijke creativiteit, discussies en initiatieven. De theorie wordt dus vaak gezien als een metafoor voor digitale vervreemding, eerder dan een feitelijk bewijs dat het internet “dood” is.

Sam Altman en de rol van AI

De uitspraak van Sam Altman onderstreept dat grote taalmodellen (LLM’s) inmiddels een zichtbare rol spelen in online interacties. AI-gestuurde accounts en bots kunnen teksten genereren die nauwelijks van menselijke berichten te onderscheiden zijn. Daarmee vervaagt de grens tussen echte en kunstmatig opgewekte content.

Dit sluit aan bij de zorgen die aanhangers van de Dead Internet Theory al langer uitten. Het verschil is dat waar zij spraken over een totale vervanging van menselijke interactie, de werkelijkheid meer wijst op een vermenging van mens en machine. De balans verschuift, maar is niet volledig doorgeslagen.

Culturele impact en herkenning

De Dead Internet Theory resoneert omdat veel gebruikers zich herkennen in het gevoel dat online interactie minder “echt” is geworden. Denk aan:

Sociale media: feeds gevuld met gesponsorde posts, herhalende memes en AI-gegenereerde content.
Zoekresultaten: SEO-gedreven websites en AI-gegenereerde artikelen overspoelen Google, waardoor het moeilijker wordt om authentieke informatie te vinden.
Community’s: klassieke forums en blogs verdwijnen, terwijl algoritmes de voorkeur geven aan oppervlakkige interacties op platforms als TikTok of Instagram.

In die zin is de Dead Internet Theory minder een complottheorie en meer een culturele diagnose van digitale vervreemding.

Conclusie

De Dead Internet Theory is vooral een culturele zorg: dat het internet minder menselijk aanvoelt en steeds meer gedreven lijkt door algoritmen en bots. Hoewel er feiten zijn die wijzen op groeiend botverkeer en AI-invloeden, is er geen sluitend wetenschappelijk bewijs dat menselijke aanwezigheid volledig is verdrongen.

Als metafoor is de theorie echter krachtig. Ze geeft woorden aan de ervaring dat online interacties steeds kunstmatiger aanvoelen en dat menselijke authenticiteit moeilijker te onderscheiden is van machine-output. Het internet is dus niet dood, maar wél drastisch veranderd.