AI maakt denken en schrijven homogeen, blijkt uit MIT‑onderzoek

Onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) tonen aan dat het gebruik van ChatGPT leidt tot minder hersenactiviteit en homogenisering van gedachten en taalgebruik. Studenten die de AI-tool gebruikten tijdens een schrijfexperiment lieten aanzienlijk lagere cognitieve activiteit zien dan studenten die zelf schreven of enkel Google gebruikten.

Tijdens een experiment met meer dan vijftig studenten in Boston droegen deelnemers hersensensoren terwijl zij essays schreven. De ChatGPT-gebruikers vertoonden minder alfa- en theta-verbindingen in de hersenen, die respectievelijk met creativiteit en werkgeheugen worden geassocieerd. Sommige studenten voelden “geen eigenaarschap” over hun teksten. Bij een test wist 80 procent niet meer wat zij zelf geschreven hadden. Dat is te lezen bij de New Yorker.

De inhoud van de teksten die met AI werden gegenereerd, vertoonde opvallende overeenkomsten. ChatGPT-reacties op abstracte essayvragen bleken sterk geconvergeerd rondom carrièresucces of filantropie, zonder alternatieve perspectieven. Volgens MIT-onderzoeker Nataliya Kosmyna produceerde AI “gemiddelden voor iedereen tegelijk”.

Een studie van Cornell University liet zien dat AI-gebruik schrijfstijl en inhoud tussen Indiase en Amerikaanse deelnemers homogeniseerde. Pizza en kerstmis werden universeel favoriete antwoorden, ongeacht culturele achtergrond. Lokale tradities en details verdwenen naar de achtergrond in de AI-gegenereerde teksten.

Cornell-onderzoeker Aditya Vashistha vergelijkt AI met een docent die telkens verbetert: “Door constante blootstelling verlies je je identiteit en vertrouwen in je eigen stem.” Medeco-auteur Mor Naaman benadrukt dat AI niet alleen beïnvloedt wat je schrijft, maar ook wat je denkt. Het gevolg kan zijn dat maatschappelijke normen en denkkaders verschuiven naar een voorspelbaar, wenselijk gemiddelde.

Onderzoek van Santa Clara University uit 2024 toonde vergelijkbare resultaten. Deelnemers die ChatGPT gebruikten bij creatieve denkopdrachten leverden gemiddeldere, minder originele antwoorden dan deelnemers die werkten met creatieve prompts. Volgens onderzoeker Max Kreminski leidt AI-gebruik tot een ‘curationistische modus’, waarin de gebruiker zich conformeert aan eerder gegenereerde teksten in plaats van nieuwe ideeën aan te dragen.

Hoewel deze studies kleinschalig zijn, wijzen de resultaten op een bredere trend: AI maakt taal gebruiksvriendelijker, maar drukt ook de variatie en creativiteit uit menselijke communicatie. In een tijd waarin AI-tools steeds breder worden ingezet, is het cruciaal om de cognitieve en culturele gevolgen grondig te blijven onderzoeken.