Daling van mbo-vacatures in de ICT door AI en veranderende vraag

dinsdag, 18 maart 2025 om 14:07

Terwijl de meeste sectoren te maken hebben met groeiende personeelstekorten, laten nieuwe voorspellingen van UWV en SBB (Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) een opvallende ontwikkeling zien: het aantal mbo-vacatures in de ICT daalt de komende jaren.

Dit is opmerkelijk, aangezien ICT steeds populairder is onder jongeren en het aantal mbo-afgestudeerden in deze sector juist zal stijgen tussen 2024 en 2029.

Wat veroorzaakt deze daling? Volgens experts spelen de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) en de toenemende vraag naar hbo-afgestudeerden een cruciale rol. In dit artikel analyseren we de oorzaken, trends en gevolgen van deze verschuiving op de arbeidsmarkt.

AI neemt steeds meer ICT-taken over

Volgens Lieke Pijnacker, onderzoeker bij SBB, kunnen bepaalde ICT-werkzaamheden nu al door AI en automatisering worden uitgevoerd. Dit betekent dat er minder mbo-ICT’ers nodig zijn voor taken die voorheen handmatig werden gedaan.

Voorbeelden van automatisering in ICT:

AI-tools kunnen software testen en eenvoudige code schrijven.
Automatiseringsscripts nemen repetitieve IT-taken over.
Helpdesk-AI kan veelvoorkomende klantvragen afhandelen zonder menselijke tussenkomst.

Stijgende vraag naar hbo-afgestudeerden

Naast AI-automatisering vragen werkgevers steeds vaker om hbo-opgeleide ICT’ers. Dit leidt ertoe dat mbo-afgestudeerden vaker doorstuderen in plaats van direct de arbeidsmarkt te betreden. Hierdoor wordt de instroom van mbo’ers in ICT-functies nog kleiner.

Redenen waarom bedrijven hbo’ers prefereren:

Complexere IT-systemen vereisen hogere analytische vaardigheden.
Meer vraag naar strategisch denken en softwareontwikkeling.
Security en cloud computing vereisen specialistische kennis die vaak in hbo-opleidingen wordt aangeboden.

Contrasterende trends: meer mbo-vacatures in andere sectoren

Terwijl de ICT-sector een krimp in mbo-vacatures ziet, groeit de vraag naar mbo-personeel in andere sectoren juist sterk. Uit cijfers van het UWV en SBB blijkt:

Zorgsector: door de vergrijzing stijgt de vraag naar zorgpersoneel fors.
Retail: de behoefte aan winkelpersoneel blijft groeien door klantgerichte functies die niet makkelijk door AI worden vervangen.
Gastvrijheid: horeca en toerisme kampen met personeelstekorten, vooral na de pandemie.

Gemiddeld is het aantal vacatures voor mbo-banen met 13% toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Toch loopt het aantal mbo-inschrijvingen terug, wat de tekorten in deze sectoren kan verergeren.

Creatieve industrie ook in de knel

Naast de ICT-sector heeft ook de creatieve industrie te maken met een afname van mbo-vacatures. Dit raakt onder andere:

Artiesten en muzikanten
Vormgevers en grafisch ontwerpers
Reclameprofessionals

Ondanks de dalende vraag blijft het aantal mbo-afgestudeerden in creatieve beroepen stijgen. Dit maakt het lastiger om een baan te vinden in deze sector.

Langdurige daling in mbo-inschrijvingen

Over de hele linie daalt het aantal mbo-studenten al jaren. In het schooljaar 2024/2025 zijn er 467.000 mbo-studenten, een daling van 8% ten opzichte van 2020/2021.

Mogelijke oorzaken:

Demografische krimp: minder jongeren starten met een mbo-opleiding.
Meer doorstroom naar hbo: mbo-studenten kiezen vaker voor een vervolgopleiding.
Veranderende arbeidsmarkt: in sommige sectoren bieden bedrijven minder instapfuncties op mbo-niveau.

Conclusie

De verwachting dat mbo-vacatures in de ICT-sector afnemen is een trendbreuk in de huidige arbeidsmarkt, waarin tekorten in veel sectoren juist oplopen. AI en automatisering spelen een belangrijke rol in deze ontwikkeling, evenals de stijgende vraag naar hbo-opgeleide ICT’ers.

Tegelijkertijd blijven andere sectoren zoals zorg, retail en gastvrijheid kampen met personeelstekorten, terwijl het aantal mbo-studenten in Nederland blijft dalen. Dit benadrukt de verschuiving binnen de arbeidsmarkt, waarbij technologie een steeds grotere invloed krijgt op welke beroepen toekomstbestendig zijn.

Voor mbo-studenten in de ICT betekent dit dat doorstuderen of specialiseren in AI en automatisering mogelijk cruciaal wordt om aantrekkelijk te blijven voor werkgevers.