Schokkende stijging in gebruik van 'uitkleed-apps' treft Nederlandse vrouwen

Het aantal vrouwen dat slachtoffer wordt van zogenaamde 'uitkleed-apps' is het afgelopen jaar aanzienlijk gestegen. Deze applicaties maken gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) om personen digitaal uit te kleden, wat leidt tot deepfake-naaktbeelden.

Volgens cijfers van expertisecentrum Offlimits steeg het aantal meldingen van dergelijke gemanipuleerde beelden van 9 naar 59 in het afgelopen jaar. Daarnaast nam het aantal beschikbare uitkleed-apps en -websites met 45 procent toe tot 47 diensten.

Slachtoffers ervaren deze beelden als zeer ingrijpend, vergelijkbaar met de verspreiding van echte naaktfoto's. Vooral opgroeiende meisjes kunnen hierdoor een negatief zelfbeeld ontwikkelen. In 99 procent van de gevallen betreft het vrouwelijke slachtoffers. Deepfake-onderzoeker Marthe Goudsmit Samaritter van het Max Planck Instituut benadrukt dat het niet uitmaakt of de foto echt is: "Het gaat erom dat je op een seksuele manier wordt waargenomen zonder dat je dat wilt. Dat is niet prettig, vaak zelfs vernederend, en dat moeten we gaan zien als een vorm van online seksueel misbruik in plaats van een grapje of pesterijtje."

De technologie achter deze apps is sterk verbeterd, waardoor het moeilijk is om nepbeelden van echte te onderscheiden. Vaak is één foto al voldoende om een realistisch ogend naaktbeeld te creëren. Deze beelden worden soms gebruikt voor pesterijen, afpersing of het aanmaken van nepprofielen op sociale media, wat kan leiden tot ernstige inbreuken op de privacy van slachtoffers.

Het maken, verspreiden en bezitten van deepfake-naaktbeelden zonder toestemming is in Nederland strafbaar. Toch blijken uitkleed-apps zelf lastig strafrechtelijk aan te pakken. Volgens universitair docent strafrecht Jan-Jaap Oerlemans is het de gebruiker die strafbaar is bij het zonder toestemming vervaardigen van dergelijke beelden, niet per se de app zelf. Hij stelt: "Het vervaardigen van seksuele deepfakes zonder toestemming is strafbaar, maar volgens het strafrecht doet de gebruiker van zo'n dienst dat, en niet per se de app."

Het is essentieel dat er meer bewustwording komt over de impact van deze technologieën en dat zowel gebruikers als ontwikkelaars verantwoordelijk worden gehouden voor misbruik. Een maatschappelijke omslag is nodig om het maken en verspreiden van dergelijke beelden niet langer als een grapje te beschouwen, maar als een ernstige vorm van online seksueel misbruik.

Slachtoffers van deepfake-naaktbeelden of andere vormen van online grensoverschrijdend gedrag kunnen anoniem contact opnemen met hulplijn Helpwanted. Deze organisatie biedt persoonlijk advies en helpt bij het eventueel verwijderen van beelden van internet. Contact opnemen kan via chat, e-mail of telefonisch op +31 20 261 5275.

Wanneer je slachtoffer wordt van AI-deepfake-misbruik, zijn er een aantal stappen die je kunt ondernemen:

Daarnaast moet de samenleving zich bewust worden van de ernst van dit probleem. In deze nieuwe realiteit is het een feit dat het steeds makkelijker wordt om deepfakes te maken.

Overheden en platforms dienen ontwikkelaars van dergelijke AI-apps verantwoordelijk te houden door strengere regelgeving. Scholen en maatschappelijke instellingen zouden programma’s moeten implementeren om jongeren te informeren over de risico’s en gevolgen van AI-gegenereerde beelden.

Door bewustwording, preventie en regelgeving te versterken, kan de samenleving beter optreden tegen het misbruik van kunstmatige intelligentie en zo slachtoffers beschermen.