Musk voorspelt: binnen 20 jaar hoeven we niet meer te werken

Wat als robots straks vrijwel al het werk doen en geld geen echte rol meer speelt in ons leven? Die vraag klinkt als sciencefiction, maar volgens Elon Musk komt dat moment verrassend snel dichterbij. Zijn voorspelling zorgt wereldwijd voor opgetrokken wenkbrauwen: niet alleen vanwege de ambitie, maar vooral vanwege de snelheid waarmee hij denkt dat dit gaat gebeuren.

Musk ziet een toekomst waarin AI-systemen en robots zoveel taken overnemen dat werk voor mensen volledig optioneel wordt, zo deelt hij op de US - Saudi Investment Forum in Washington.

Volgens hem kan die voorspelling al binnen 10 – 20 jaar werkelijkheid zijn. In zijn woorden: mensen hoeven straks alleen nog te werken “voor de hobby”. Het idee is dat miljoenen robots vrijwel alle fysieke arbeid verrichten, terwijl slimme AI-software de rest automatiseert. In zo’n wereld zou geld zelfs “irrelevant” kunnen worden, omdat productiekosten minimaal zijn en alles in overvloed beschikbaar is.

Maar economen en technologen plaatsen kanttekeningen bij dat optimisme. De ontwikkeling van AI gaat razendsnel, maar robotica blijft veel trager. Robots zijn duur, lastig te produceren op grote schaal en vereisen enorme hoeveelheden energie en onderhoud. Bovendien blijkt automatisering in de praktijk vaak minder snel door te zetten dan voorspeld. Bedrijven moeten processen aanpassen, wetgeving moet worden bijgewerkt en werknemers moeten worden meegenomen in de transitie.

Zelfs als Musks visie technisch haalbaar wordt, blijft er een ander probleem over: hoe richt je een samenleving in waarin bijna niemand meer hoeft te werken? Musk spreekt over een “universal high income”, een soort hoog basisinkomen dat iedereen in staat stelt goed te leven. Maar dat roept grote politieke en sociale vragen op. Wie betaalt dat? Hoe verdeel je de welvaart? En wat doet het met mensen als werk, de plek waar we structuur, sociale contacten en zingeving vinden, grotendeels verdwijnt?

Deskundigen waarschuwen dat AI de kloof tussen arm en rijk juist kan vergroten als beleid achterblijft. De winsten van automatisering kunnen terechtkomen bij een kleine groep bedrijven en investeerders, terwijl grote delen van de bevolking werk en perspectief verliezen. Zonder duidelijke afspraken kan de samenleving dus ongelijker worden, niet gelijker, zoals Musk voorspelt.