Spanje legt boete op voor AI-gecreëerde seksuele beelden van minderjarigen

De Spaanse toezichthouder voor gegevensbescherming heeft donderdag een boete opgelegd aan een persoon die AI-gecreëerde seksuele beelden verspreidde van minderjarigen, waarbij echte gezichten waren gebruikt. Volgens persbureau Reuters is dit de eerste financiële sanctie in Europa voor dit type inhoud.

De zaak begon in september 2023 in de stad Almendralejo in de regio Extremadura, waar ouders meldingen maakten dat beelden circuleerden met de gezichten van minderjarigen die waren gemanipuleerd tot pornografische scènes. De Spaanse autoriteit stelde vast dat de verantwoordelijke persoon de beelden had verspreid zonder toestemming van de betrokkenen. De overtreding viel onder de EU-wetgeving voor gegevensbescherming, omdat gezichts­kenmerken werden gebruikt zonder rechtmatige grondslag. De boete werd aanvankelijk vastgesteld op €2.000, maar verlaagd tot €1.200 nadat de betrokkene schuld had erkend en vrijwillig had betaald. 

Deze zaak heeft betekenis omdat het een duidelijke lijn trekt onder de verantwoordelijkheid rond AI-gegenereerde content waarin gezichten van echte personen zijn verwerkt. Tot dusver waren er vooral onderzoeken of wetsvoorstellen over het genereren van dergelijke beelden, maar nog nauwelijks concrete sancties. Het feit dat de boete nu is opgelegd, kan signaleren dat handhaving van de nieuwe vormen van digitale misbruik serieus wordt genomen.

Daarnaast reflecteert het brede maatschappelijke klaagpunten: eerder meldde bijvoorbeeld Save the Children dat één op vijf jongeren in Spanje aangaf ooit slachtoffer te zijn geweest van niet-toestemmelijke AI-beelden of sextortion. Deze strafzaak biedt dus een illustratie hoe dergelijke signalen zich kunnen vertalen in juridische actie.

De boete werd uitgevaardigd op basis van de Spaanse gegevens­beschermings­wet en EU-regelgeving. De kern is dat het gebruik van het gezicht van een persoon, zeker een minderjarige, voor seksueel getinte manipulatie zonder toestemming een dubbele schending is: van persoonlijke integriteit én van gegevensbescherming. De toezichthouder benadrukte dat het hier ging om “foto’s gemanipuleerd met kunstmatige intelligentie die de gezichten van echte personen bevatten”.

Daarnaast werkt Spanje aan bredere wetgevings­maatregelen om niet-toestemmelijke AI-beelden met seksueel karakter strafbaar te maken. Het land overweegt wijziging van het Wetboek van Strafrecht zodat het creëren of verspreiden van dergelijke beelden expliciet onder kinderpornografie of seksuele misdrijven valt.

Voor slachtoffers van dit soort beelden is de stap belangrijk: erkenning dat niet-toestemmelijke AI-beelden juridisch niet buiten schot blijven. Voor ouders, scholen en beleidsmakers biedt het aanleiding om beter te letten op digitale risico’s: welke beelden delen jongeren, hoe wordt AI gebruikt, en welke ondersteuning is nodig als misbruik plaatsvindt?

Tegelijk toont deze boete het kleinschalige karakter van de strafmaat tot dusver. €1.200 is symbolisch, maar het gaat vooral om precedent­werking. Het is dus de vraag of dit voldoende afschrikwekkend is of dat de norm snel moet worden bijgesteld.

Deze zaak in Spanje laat zien hoe de combinatie van AI-beeldgeneratie, minderjarigen en verspreiding zonder toestemming in de juridische praktijk terechtkomt. Het markeert een eerste stap in handhaving, maar roept tegelijk op tot verdere versterking van wetgeving, toezicht en bescherming van kwetsbare groepen in de digitale wereld.