Aaron Mirck over zijn boek 'AI, voorbij de hype', een aanmoediging om kritischer te denken over generatieve AI

Generatieve AI kan organisaties met veel uitdagingen helpen, maar het is ook een hype die andere oplossingen overschaduwt. Dat betoogt tech-expert Aaron Mirck. Hij stelt de vraag: hoe ethisch is het werken met AI-tools als ChatGPT, CoPilot en Gemini als de technologie voor veel CO2-uitstoot zorgt en AI-bedrijven gebruikmaken van kinderarbeid? Hij schreef het boek 'AI, voorbij de hype', dat uitkomt op 30 mei, in de hoop dat er kritischer wordt gedacht over AI.

Je kan geen krant of tijdschrift openslaan zonder bericht over AI. Wat opvallend is, is dat vorige innovaties met meer scepsis werden ontvangen. Wie herinnert zich nog het grappige filmpje van Frans Bromet; in 1998 dacht niemand een mobiele telefoon nodig te hebben. Ook geestig: Bill Gates pitchte dertig jaar geleden het internet aan een verveelde David Letterman. Omdat we vorige technologische doorbraken onderschatten, is er nu sprake van AI-FOMO; angst om de Ongekende Mogelijkheden van AI te missen.

Generatieve AI groeide zo in razend tempo uit tot een hype. Daardoor overschaduwt AI alternatieve oplossingen, ook als die alternatieven goedkoper, beter, ethischer of slimmer zijn. Er wordt wel gediscussieerd over AI, maar de discussie beperkt zich vaak tot onderwerpen die er niet of weinig toe doen. Het gaat vaak over de vraag of AI voor massale werkloosheid zorgt, slimmer wordt dan de mens of de mensheid in zijn voortbestaan bedreigt. Deze risico's hebben niets met de werkelijkheid te maken. Concreter zijn de risico's in het heden.

OpenAI (het moederbedrijf van ChatGPT) maakt inbreuk op het auteursrecht, omdat het zonder toestemming artikelen van The New York Times en de Volkskrant gebruikt. Er zijn critici die voor deze praktijk een simpele en heldere beschrijving hebben: diefstal. OpenAI schendt de privacy van gebruikers door hun gegevens te verzamelen zonder dat ze dat doorhebben. Instagram-gebruikers waren verbaasd dat hun openbare profielfoto's gebruikt waren om de AI-tool van Meta te trainen. Internetgebruikers zouden beter moeten weten: wie niet betaalt met geld, betaalt met zijn of haar data.

AI-tools maken het makkelijker om nepnieuws te verspreiden. Dat is problematisch, omdat onderzoek leert dat nepnieuws zich zes keer sneller verspreidt dan betrouwbaar nieuws. AI-bedrijven laten slecht betaalde werknemers in het globale zuiden aanstootgevende content filteren, waarbij ze psychisch leed oplopen. Soms wordt dit werk gedaan door kinderen. Bovendien is het gebruik van AI belastend voor het milieu. Elke vraag aan ChatGPT zorgt voor evenveel CO2-uitstoot als de productie van een plastic tasje. OpenAI gebruikt in 2027 evenveel stroom als heel Nederland. Het internet zorgt voor evenveel uitstoot als de luchtvaartindustrie. Is het na vliegschaamte tijd voor dataschaamte, AI-schaamte en ChatGPT-schaamte?

Tot slot is het de vraag hoe wenselijk het is dat we schrijfwerk uitbesteden aan computers. De kans is groot dat we binnen jaren niet meer zelf een tekst kunnen schrijven. De mens wordt steeds afhankelijk van technologie: we kunnen minder goed zelf de weg vinden door navigatiesystemen en minder goed spellen sinds autocorrect-functies. Is schrijven niet een vorm van reflecteren op eigen gedachten, dus een manier om kritischer te leren denken? Luidt de komst van generatieve AI een tijdperk in van slimme technologie (smart-phones en kunstmatige intelligentie) en domme gebruikers?

Het domste wat iemand kan uitkramen, is de ambitie om 'iets' met AI te doen. Een loodgieter gaat ook niet naar het werk met het voornemen om zijn knijptang te gebruiken. AI, voorbij de hype valt samen te vatten in één zin: AI is een tool – en geen doel. Op dit moment lijkt er tussen die twee geen onderscheid. Daarom is het hoog om voorbij de hype te kijken en een kritischere blik te ontwikkelen op AI.