De nieuwe juridische grens: wie bezit je gezicht in het AI-tijdperk?

Kunstmatige intelligentie heeft een nieuwe strijd ontketend: niet over data of auteursrecht, maar over iets persoonlijkers: ons gezicht en onze stem. In een recente column voor The Verge onderzoeken journalisten hoe snel AI-technologie het vermogen krijgt om mensen te imiteren, en hoe traag de wetgeving daarop reageert.

De discussie kreeg een duw in de rug door het AI-nummer Heart on My Sleeve, dat klonk alsof het van Drake en The Weeknd kwam. De stemmen waren volledig synthetisch, maar de gelijkenis was treffend. De muziek werd miljoenen keren beluisterd voordat platenlabels en platforms het verwijderden.Toch bleek er juridisch weinig mis: het was geen kopie, dus viel het niet onder auteursrecht. Wat overbleef was de vraag of iemands stem of gezicht überhaupt beschermd is tegen digitale nabootsing.

Dat onderwerp, het zogenoemde recht op gelijkenis, is in de VS slechts deels vastgelegd. Sommige staten erkennen het, andere niet. En nergens zijn de regels gemaakt met AI-deepfakes of realistische stemklonen in gedachten.

Intussen ontwikkelen bedrijven zoals OpenAI steeds geavanceerdere tools. Hun video-AI Sora kan beelden maken die bijna niet van echt te onderscheiden zijn. Hoewel OpenAI zegt veiligheidsmaatregelen te nemen, vinden gebruikers manieren om bekende gezichten of stemmen in video’s te laten opduiken – soms voor humor, soms voor misleiding.

Wetgevers proberen het tempo bij te benen. In Washington ligt nu het voorstel voor de NO FAKES Act, bedoeld om mensen meer zeggenschap te geven over digitale versies van hun stem of uiterlijk. Die wet zou niet alleen de makers van zulke deepfakes kunnen aanpakken, maar ook platforms die ze verspreiden.

Critici waarschuwen echter dat zo’n wet te breed kan uitpakken. Parodie, satire of artistieke vrijheid zouden eronder kunnen lijden. Waar ligt de grens tussen misbruik en creativiteit?

Het debat gaat niet alleen over beroemdheden. Wie online actief is, deelt onbewust beelden en geluiden die door AI kunnen worden opgepikt en hergebruikt. Dat kan leiden tot nepvideo’s, misleiding of reputatieschade. En zolang er geen duidelijke regels bestaan, is het moeilijk om daartegen op te treden.

Volgens Robertson raakt dit aan een fundamentele vraag: wie ben je, als technologie jou perfect kan nadoen?

Wat ooit sciencefiction leek, is nu dagelijkse realiteit. AI maakt het mogelijk om iedereen een digitale dubbelganger te geven – gewenst of niet. Juristen, artiesten en gewone gebruikers staan voor dezelfde uitdaging: hoe beschermen we onze identiteit in een wereld waar echt en nep samensmelten?

De strijd om het auteursrecht is oud. Maar de strijd om het recht op jezelf is pas net begonnen.