Amerikaanse immigratiedienst volgt burgers via sociale media: ‘Een aanval op vrije meningsuiting’

De Amerikaanse immigratiedienst ICE (Immigration and Customs Enforcement) bouwt aan een nieuw systeem om sociale media te monitoren. Volgens documenten die zijn ingezien door journalisten van The Verge gebruikt de dienst geavanceerde technologie om berichten, foto’s en video’s van miljoenen mensen te analyseren. Critici noemen het een bedreiging voor de vrijheid van meningsuiting en privacy.

ICE sloot een contract van 5,7 miljoen dollar met het bedrijf Zignal Labs. Dat levert een platform dat in realtime openbare berichten scant op X, Instagram, TikTok, YouTube en andere netwerken. Het systeem gebruikt kunstmatige intelligentie om patronen te herkennen in tekst en beeld, en verwerkt naar schatting miljarden berichten per dag in meer dan honderd talen.

Volgens The Verge kan de software zelfs geografische gegevens uit afbeeldingen halen. Daarmee kan ICE volgen waar iemand zich bevindt of met wie diegene contact heeft. De dienst zou niet alleen posts van verdachten analyseren, maar ook die van familieleden en vrienden.

Een woordvoerder van ICE zegt dat het doel is om “dreigingen voor de nationale veiligheid” beter op te sporen. Maar burgerrechtenorganisaties zien dat anders.

“Dit is een panopticon in wording,” zegt David Greene van de Electronic Frontier Foundation in het artikel. “Automatische monitoring van sociale media maakt het mogelijk om politieke meningen, protesten of gewoon afwijkende standpunten te volgen op een schaal die voorheen ondenkbaar was.”

Het gebruik van AI-systemen vergroot niet alleen de capaciteit van toezichthouders, maar verandert ook hoe mensen zich online gedragen. Wie weet dat zijn berichten kunnen worden gemonitord, zal sneller zwijgen of zich censureren. Volgens critici tast dat het recht op vrije meningsuiting direct aan.

Overheidsdiensten in de VS houden al langer sociale media in de gaten. Tijdens protesten in 2016 gebruikten lokale politiediensten vergelijkbare software om activisten te volgen. Het verschil nu is de schaal. Dankzij bedrijven als Zignal Labs kunnen federale instanties enorme hoeveelheden data in enkele seconden doorzoeken.

De technologie is gekocht via Carahsoft, een tussenpartij die IT-oplossingen aan de overheid levert. Over de precieze toepassing van de verzamelde informatie blijft ICE vaag. Er is geen openbaar beleid over hoe lang data worden bewaard of wie toegang heeft tot de analyses.

Hoewel het systeem in de VS wordt gebruikt, kan het invloed hebben tot ver buiten Amerika. Grote sociale-mediaplatforms werken wereldwijd, en hun data zijn niet beperkt tot één land. Technologie die vandaag in Washington wordt ingezet, kan morgen ook elders beschikbaar zijn.

Experts waarschuwen dat democratieën kwetsbaar worden als overheden de vrijheid van online meningsuiting behandelen als een databron. Wat bedoeld is als veiligheid, kan uitmonden in controle.

Het onderzoek van The Verge maakt duidelijk hoe snel toezicht via sociale media professionaliseert. De vraag is niet langer of overheden ons volgen, maar hoe ver ze daarin mogen gaan. Tussen veiligheid en vrijheid ligt een dunne lijn. En met de komst van AI vervaagt die grens sneller dan ooit.\