Witte Huis wil einde maken aan ‘woke AI’

De Amerikaanse overheid onder leiding van voormalig president Donald Trump bereidt een ingrijpend uitvoerend bevel voor dat kunstmatige intelligentie (AI) verplicht politiek neutraal te zijn wanneer deze wordt ontwikkeld of ingezet via federale contracten.

Dit beleidsinitiatief markeert een nieuwe fase in het streven van de Trump-administratie om ideologische invloeden in AI-systemen tegen te gaan, in het bijzonder wat zij beschouwen als een links-progressieve of ‘woke’ bias in taalmodellen. Dat meldt de Wall Street Journal.

Volgens ingewijden zal het decreet, dat momenteel in conceptvorm circuleert binnen beleidskringen, technologiebedrijven die federale ondersteuning ontvangen verplichten om expliciet ideologische neutraliteit te garanderen in hun AI-producten. Hiermee mikt het Witte Huis op modellen die, volgens hen, systematisch bepaalde politieke of sociale perspectieven bevoordelen. Bedrijven zoals Anthropic, Google DeepMind (met Gemini) en zelfs OpenAI worden in dit verband vaak genoemd vanwege hun pogingen om schadelijke, racistische of seksistische outputs proactief te filteren – wat sommige critici bestempelen als “censuur onder het mom van veiligheid”.

Dit uitvoerend bevel maakt deel uit van een bredere beleidsvisie waarin AI wordt gezien als een geopolitiek strategisch wapen, vergelijkbaar met ruimtevaart of nucleaire technologie. Binnen dit kader wordt niet alleen neutraliteit geëist van AI-aanbieders, maar wil de Trump-administratie ook de export van Amerikaanse AI-hardware en -software naar bondgenoten vereenvoudigen, onder meer via financiering door de Export-Import Bank.

Daarnaast worden vergunningsprocedures voor de bouw van datacenters versoepeld en worden extra energiebronnen vrijgemaakt om de energie-intensieve AI-infrastructuur draaiende te houden.

De hernieuwde nadruk op ideologische onpartijdigheid lijkt in het voordeel te werken van bedrijven als xAI van Elon Musk, dat zichzelf expliciet positioneert als alternatief voor wat Musk “politiek correcte AI” noemt. Daartegenover staan bedrijven als Anthropic, dat bekendstaat om zijn focus op ‘constitutionele AI’ – een methode waarbij modellen worden getraind op basis van vooraf vastgestelde ethische principes.

Hun benadering, hoewel wetenschappelijk onderbouwd, stuit op wantrouwen binnen de Trump-kring wegens vermeende banden met voormalige Democratische beleidsmakers.

Constitutionele experts wijzen erop dat het Witte Huis slechts in beperkte mate invloed kan uitoefenen op de werkwijze van private technologiebedrijven. De enige hefboom is het toekennen van overheidsbudgetten: wie betaalt, bepaalt. Toch zal het bevel waarschijnlijk juridische uitdagingen uitlokken, zeker wanneer blijkt dat bedrijven contracten verliezen wegens inhoudelijke kenmerken van hun modellen.

Dit roept fundamentele vragen op over de grenzen van uitvoerende macht, bedrijfsautonomie en de vrijheid van meningsuiting binnen algoritmisch ontwerp.

Indien het bevel wordt bekrachtigd, zullen AI-ontwikkelaars die samenwerken met de overheid zich genoodzaakt zien om politieke en sociale ‘neutraliteit’ expliciet in hun ontwerpcriteria op te nemen.

Wat deze neutraliteit precies inhoudt, blijft echter vaag. Gebruikers zouden daardoor kunnen merken dat chatbots gevoelige maatschappelijke of historische onderwerpen vermijden, of dat waarschuwingen en duidingen verdwijnen uit angst voor interpretaties van bias. Tegelijkertijd zou dit nieuwe tijdperk ook kunnen leiden tot meer transparantie over de waardeoriëntatie van AI-systemen – en tot meer concurrentie tussen modellen met verschillende ideologische uitgangspunten.

Het aangekondigde AI-beleid past in een bredere trend waarbij technologie steeds vaker het strijdtoneel vormt voor ideologische machtsstrijd. Door AI niet alleen te zien als innovatiemiddel maar ook als cultureel instrument, geeft Trump’s team een sterk signaal af: wie Amerika’s algoritmes beheerst, beheerst ook de verhalen die onze samenleving vormen. De vraag is nu: welke AI wint straks het vertrouwen van zowel overheid als burger?