7 op de 10 Nederlanders herkennen AI-afbeeldingen niet: onderzoek waarschuwt voor groeiende misleiding

71% van de Nederlanders vindt het lastig om AI-afbeeldingen van echte foto’s te onderscheiden. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van onderzoeksbureau Norstat, dat waarschuwt voor een toenemende kloof tussen menselijke waarneming en de razendsnelle vooruitgang van generatieve AI. Volgens commercieel directeur Kjell Massen raakt AI-content “steeds dichter bij de realiteit”, waardoor zelfs digitaal vaardige groepen moeite hebben om echt en nep uit elkaar te houden.

Hoewel jongeren vaak worden gezien als digitaal intuïtief, blijkt uit het onderzoek dat 59% van de 18- tot 29-jarigen AI-beelden moeilijk kan herkennen. Slechts 16% vindt het eenvoudig.

Volgens Norstat is dat zorgelijk: jongeren laten zich relatief gemakkelijk beïnvloeden door online content, waaronder nepadvertenties, bewerkte beelden en deepfakes. De opkomst van overtuigende AI-visuals vergroot de risico’s op manipulatie en desinformatie.

Deelnemers kregen acht beelden te zien: vier echte foto’s en vier AI-gegenereerde afbeeldingen. Daaruit bleek dat verkeerde inschattingen in beide richtingen voorkomen.

AI-beelden worden vaak als echt bestempeld, maar opvallend genoeg worden echte foto’s steeds vaker gezien als AI. “Mensen kijken inmiddels sceptisch naar beelden,” aldus Massen. “Echte foto’s bevatten imperfecties, zoals slechte belichting of onnatuurlijke schaduwen. Juist die imperfecties maken iets echt, terwijl AI-modellen beelden creëren die volledig aansluiten bij wat mensen verwachten.”

Een van de AI-afbeeldingen werd zelfs door 81% van de respondenten aangezien voor een echte foto, wat volgens Norstat illustreert hoe geavanceerd generatieve modellen inmiddels zijn.

De bevindingen hebben directe gevolgen voor organisaties die visuele content inzetten. AI biedt creatieve mogelijkheden, maar kan ook verwarring creëren.

Norstat adviseert bedrijven om duidelijk te communiceren wanneer AI gebruikt wordt in campagnes of advertenties. Transparantie voorkomt reputatieschade en versterkt vertrouwen bij consumenten. “Als mensen denken dat ze misleid worden met AI-content, is dat funest voor je merk,” zegt Massen.

Twee op de drie Nederlanders verwacht dat het binnen vijf jaar “heel moeilijk” wordt om nep en echt te onderscheiden. Daarmee groeit de urgentie voor meer aandacht voor mediawijsheid en digitale vaardigheden, niet alleen voor jongeren, maar voor de gehele samenleving.

Volgens Norstat is het noodzakelijk om mensen beter voor te bereiden op een toekomst waarin AI-beelden, deepfakes en synthetische content een vast onderdeel van het digitale landschap vormen.