Arbeidsmarkt 2025-2030: waarom banen verdwijnen door AI en wat Nederland moet doen

zondag, 02 november 2025 om 17:44

De eerste tekenen zijn zichtbaar: grote bedrijven zoals Amazon en UPS voeren massale ontslagen door, deels ingegeven door de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI). Volgens het ING Investment Office is het effect groter dan velen verwachten: “de komende jaren verdwijnen er onvermijdelijk banen door AI”. Voor Nederland betekent dit dat de arbeidsmarkt zich in hoog tempo zal aanpassen, en dat heeft verstrekkende implicaties voor werknemers, werkgevers én beleidsmakers.

1. De signalen: wat zien we nu gebeuren?

Er zijn verschillende actuele indicatoren dat AI-technologie al ingrijpt op werkprocessen:

Grote ontslagrondes bij toonaangevende bedrijven vormen een voorbode van wat komen gaat.
In Nederland en daarbuiten valt op dat startersfuncties minder worden aangeboden, omdat AI routinematige en ondersteunende taken overneemt. Bijvoorbeeld: “Het speelt in elke sector” aldus een woordvoerder van het UWV.
Onderzoek door de Universiteit van Amsterdam (UVA) laat zien dat tegen 2030 nog slechts een derde van alle werkzaamheden volledig door menselijke arbeid wordt uitgevoerd – de rest wordt geautomatiseerd of is samenwerking tussen mens en machine.

Deze signalen bevestigen dat we niet te maken hebben met een ver-zicht op lange termijn, maar met een transitie die nú in werking is.

2. Waarom is deze golf anders dan eerdere automatiseringen?

Historisch gezien waren technologische schokken vooral gericht op laagopgeleide, routinematige taken (denk aan assemblagelijnen, administratie). De golf rond generatieve AI en machine learning is anders:

Niet alleen lageropgeleide banen zijn kwetsbaar, ook cognitieve en creatieve taken komen in zicht.
Voorheen gingen automatiseringen gepaard met groei in andere delen van de arbeidsmarkt. Nu is de versnelling hoger, de adoptie van AI is snel.
De kostenvoordelen zijn groter in ontwikkelde landen met hogere loonkosten (zoals Nederland), wat de druk op banen versnelt.

Kortom: we staan niet alleen voor ‘automatisering’ maar voor een herstructurering van wat werk inhoudt.

3. Welke banen en taken liggen onder druk?

Uit de verschillende analyses blijkt dat:

Routinetaken binnen klantenservice, administratie, backoffice en supportfuncties relatief gemakkelijk door AI of automatisering kunnen worden overgenomen.
Startersposities (juniorfuncties) die ondersteunend werk doen, worden in toenemende mate geautomatiseerd, dat remt de instroom van nieuw talent.
Aan de andere kant: gespecialiseerde taken, bijvoorbeeld in de groene transitie, AI-specialisten, machine learning engineers, zullen eerder in opkomst zijn. Volgens het Future of Jobs Report 2025 verandert circa 22% van de banen van vorm; ongeveer 11% verliest zijn baan.
In Nederland vreest 38% van de werknemers dat banen zullen verdwijnen ten gevolge van AI.

Voor Nederland betekent dit dat functies in de ondersteunende laag extra kwetsbaar zijn, terwijl professionals en creatievere beroepen iets minder direct geraakt lijken.

4. Impact op de Nederlandse arbeidsmarkt

Voor Nederland levert dit een aantal specifieke aandachtspunten op:

Her- en bijscholing worden cruciaal. Werknemers moeten zich opstellen als levenslang lerenden. Volgens de UvA-analyse loopt 39 % van de huidige vaardigheden tussen 2025-2030 verouderd.
Starters krijgen moeilijker voet aan de grond. Dat heeft consequenties voor de opbouw van ervaring en de instroom in het arbeidsproces, het kan leiden tot een verstoorde carrièrepad voor jonge werkenden.
Nederland kent een krappe arbeidsmarkt; tegelijkertijd zetten veel bedrijven in op versnelling van automatisering (86 % volgens UvA).
Voor de overheid en onderwijsinstellingen betekent dit dat de focus moet liggen op toekomstbestendige vaardigheden: digitale geletterdheid, samenwerken met AI, creativiteit, probleemoplossend denken.

5. Regulering en beleid: wat moet er gebeuren?

De versnelling van AI vraagt niet alleen aanpassing op de werkvloer, maar ook rigoureus beleid:

Het reguleren van AI-toepassingen is van belang: wie is verantwoordelijk als een algoritme een fout maakt? Hoe voorkomen we dat AI ongelijkheid vergroot? In de analyses wordt gewezen op groeiende marktconcentratie in AI en risico’s voor concurrentie.
Het sociaal vangnet moet versterkt worden: wanneer banen verdwijnen, moeten omscholing en begeleiding beschikbaar zijn.
Transparantie over de toepassing van AI in het werk: werknemers moeten weten in hoeverre taken worden geautomatiseerd en welke rol zij kunnen innemen.
Regionale samenwerking: regio’s in Nederland kunnen zich profileren als talent- of innovatiezones, met goede infrastructuur voor AI-adoptie en werkgelegenheid voor de toekomst.

6. Innovatie als kans, niet enkel bedreiging

Hoewel banen onder druk staan, is het belangrijk om het andere perspectief te zien:

Technologie creëert namelijk ook nieuwe banen: bijvoorbeeld in AI-ontwikkeling, data-analyses, onderhoud van slimme systemen, servicing van autonome machines.
Volgens UvA-onderzoek worden circa 19 miljoen banen gecreëerd wereldwijd, tegenover 9 miljoen die verdwijnen, netto effect dus positief, maar verdeeld ongelijk.
Voor Nederland is dit een kans: als we erin slagen om volop in te zetten op digitale innovatie en talentontwikkeling, kunnen we profiteren van de AI-golf.

7. Wat kunnen werknemers en werkgevers nu al doen?

Voor zowel werknemers als werkgevers geldt dat proactief handelen verstandig is:

Werknemers: investeer in vaardigheden die moeilijk te automatiseren zijn (creativiteit, analytisch denken, communicatie), werkervaring opbouwen in rollen met toegevoegde waarde, en wees alert op veranderende rolomschrijvingen.
Werkgevers: ga na welke processen door AI kunnen zijn te verbeteren, maar investeer ook in mensen, training, rolverandering, herontwerp van werk. Communiceer helder met medewerkers over wat de technologie betekent.
Onderwijs en opleiders: zorg dat curricula aansluiten op de veranderende arbeidsmarkt: hybride vaardigheden (mens-machine samenwerken), digitale tooling, ethiek van AI.

Conclusie

Banen verdwijnen niet massaal van de ene dag op de andere, maar de verschuiving is ingezet en versnelt door AI-technologie. Voor Nederland betekent dit dat zowel beleid als arbeidsmarkt flinke aanpassingen nodig hebben om de transitie soepel te laten verlopen. Wie nu handelt, werknemers die zich omscholen, werkgevers die anticiperen, staat sterker in de toekomst.

Er liggen dus niet alleen bedreigingen, maar ook grote kansen. De sleutel is om niet passief af te wachten, maar actief vorm te geven aan de arbeidsmarkt van morgen.