AI-vertaalapps blijven steken in de werkelijkheid

AI belooft al jaren taalbarrières te overwinnen, maar in de praktijk blijkt dat nog een stuk lastiger dan de reclames suggereren. In een recente reportage van The Verge beschrijft journalist Victoria Song hoe zelfs de slimste vertaalapparaten tekortschieten zodra ze buiten de testomgeving komen.

Wie tegenwoordig reist, kan kiezen uit een reeks hulpmiddelen: van apps als Google Translate en Apple Translate tot gadgets als Pocketalk en Timekettle. Ze beloven vloeiende gesprekken met iedereen, waar dan ook. Maar volgens Song werken die beloftes vooral goed in de marketing. Tijdens een familievakantie door Italië en Zwitserland testte ze verschillende vertaalhulpen in alledaagse situaties: op het station, in een restaurant of in een winkel.

Wat bleek: de technologie had het zwaar. Woorden werden verkeerd opgepikt, zinnen werden letterlijk vertaald, en in drukke omgevingen begrepen de apparaten amper wat iemand zei. Een eenvoudig gesprek over treintijden veranderde zo in een verwarrend toneelstuk vol herhalingen en ongemakkelijke stiltes.

Het grootste probleem bleek niet de kennis van talen, maar het begrijpen van context. Waar een mens nuance hoort, emotie voelt of lichaamstaal ziet, hoort een AI-vertaler alleen klanken. Een Italiaans woord als calcio werd bijvoorbeeld vertaald als “soccer”, terwijl in de context juist “calcium” bedoeld was. De machine koos de meest waarschijnlijke vertaling, maar niet de juiste.

Bovendien hangt veel af van internetverbinding en achtergrondgeluid. Sommige apparaten presteren beter offline, andere werken juist alleen goed met een stabiele dataverbinding. En zelfs als de technologie werkt, is er nog de sociale drempel: iemand een apparaat onder de neus houden om te praten voelt voor veel mensen ongemakkelijker dan gedacht.

Na talloze pogingen kwam Song tot een verrassend eenvoudige conclusie: de meest effectieve manier om te communiceren blijft menselijk gedrag. Een glimlach, een handgebaar of simpelweg aanwijzen werkt vaak sneller dan een elektronische tussenpersoon. In een trein hielp ze een oudere vrouw die haar halte dreigde te missen, niet door technologie, maar door ouderwets gebarentaal en empathie.

Dat betekent niet dat AI-vertalers nutteloos zijn. Voor korte zinnen of het lezen van een menukaart zijn ze handig, en ze kunnen helpen bij het leren van basiswoorden. Maar ze blijven hulpmiddelen, geen vervangers van menselijk contact.

De ervaring van Song legt een bredere waarheid bloot: technologie kan communicatie ondersteunen, maar niet vervangen. Taal is meer dan woorden; het is toon, tempo, cultuur en emotie. Daar is zelfs de meest geavanceerde AI nog niet aan toe.

Wie dus op reis gaat met alleen zijn vertaalapp als gids, kan beter ook wat improvisatievermogen meenemen. Want soms werkt één vriendelijk gebaar beter dan duizend algoritmes.