Amerikaanse markt is één grote gok op AI, zelfs Europese markt doet het beter

dinsdag, 07 oktober 2025 om 19:27

Amerikaanse markt is één grote gok op AI, zelfs Europese aandelenmarkt doet het beter

De Verenigde Staten beleven in 2025 een ongekende AI-hype. AI-bedrijven zijn goed voor 80% van alle beurswinsten en dragen 40% bij aan de economische groei. Economen waarschuwen echter dat de situatie akelig veel lijkt op de internetzeepbel van begin jaren 2000.

Volgens de Financial Times is de Amerikaanse economie “één grote gok op kunstmatige intelligentie”.

De AI-boom stuwt de Amerikaanse beurs

De cijfers zijn ronduit spectaculair. De honderden miljarden dollars die naar AI vloeien, vertegenwoordigen bijna de helft van de Amerikaanse BBP-groei van dit jaar. Beursreuzen zoals Nvidia, Microsoft, OpenAI en AMD drijven de S&P 500 naar recordhoogten.

Deze groei is echter extreem geconcentreerd. Het overgrote deel van de stijging komt van een handvol technologiebedrijven. “Het is alsof de hele Amerikaanse economie in één sector is belegd,” stelt Ruchir Sharma, econoom en auteur van het FT-artikel.

Daarmee is de afhankelijkheid van AI groter dan ooit. De rijkste 10% van de Amerikanen bezit 85% van alle aandelen en profiteert het meest van de waardestijging. Hun consumptie stuwt vervolgens de economie verder op — een zelfversterkend effect, maar met risico’s voor de rest van de samenleving.

Europa groeit breder, niet enkel op AI

Volgens het Financial Times-stuk, hebben Europese aandelenmarkten in de afgelopen jaren beter gepresteerd dan die in de Verenigde Staten als je de AI-giganten buiten beschouwing laat. Met andere woorden: zonder Nvidia, Microsoft, Alphabet (Google) en Meta zakt de Amerikaanse beurs onder het Europese gemiddelde.

Dat toont aan hoe smal de Amerikaanse groei eigenlijk is. Waar de VS bijna volledig leunt op een paar technologiebedrijven, kent Europa een meer gebalanceerde economische basis, met groei in sectoren als:

Industrie en maakbedrijven (Duitsland, Nederland)
Gezondheidszorg (Zwitserland, Frankrijk)
Banken en energie (Italië, Spanje, Noorwegen)

Sharma, de auteur van het FT-artikel, stelt dat “elke grote sector buiten AI – van nutsbedrijven tot gezondheidszorg – beter presteert in Europa dan in de VS”.

Minder speculatie, meer realiteit

Het commentaar in de uitzending benadrukt dat Europa dichter bij de ‘echte economie’ blijft. Terwijl Amerika zich richt op wat tech-investeerders de “wereld van bits” noemen (software, data, AI), investeert Europa nog steeds zwaar in de “wereld van atomen”: productie, infrastructuur en energie.

Met andere woorden:

De VS investeert in verwachtingen (AI, datacenters, cloud).
Europa investeert in tastbare productie (fabrieken, hernieuwbare energie, logistiek).

In de video werd dit treffend samengevat:

“AI bevindt zich deels in de wereld van bits, maar ook van atomen — je hebt chips en datacenters nodig. Toch blijft Europa sterker in de wereld van de atomen, van echte productie.”

Politieke en economische implicaties

De Europese aanpak blijkt minder kwetsbaar voor speculatieve bubbels, maar ook minder explosief qua groei. Terwijl de Amerikaanse BBP-groei in 2025 deels wordt opgeblazen door investeringen in AI-infrastructuur, kent Europa stabielere, maar tragere groei.

Dat verschil heeft gevolgen voor beleid:

In Washington gelooft men dat AI de oplossing is voor alles – van inflatie tot schuldproblemen.
In Brussel heerst juist regulatoire voorzichtigheid: de AI Act legt bedrijven strikte regels op rond transparantie, ethiek en data.

Die voorzichtigheid wordt door Amerikaanse commentatoren soms gezien als rem op innovatie, maar volgens Europese beleidsmakers voorkomt het juist dat de samenleving overgeleverd raakt aan één hype.

De onderliggende boodschap

Europa heeft momenteel een gezondere economische mix dan de VS, al ontbreekt de spectaculaire techgroei. De ironie is dat Amerikaanse investeerders Europa jarenlang als traag en bureaucratisch bestempelden, maar dat precies die traagheid nu bescherming biedt tegen de gevaren van een eenzijdige AI-zeepbel.

Teken van een nieuwe bubbel

Veel analisten vergelijken de huidige situatie met de dotcom-bubbel van rond 2000. Destijds joegen beleggers massaal achter internetbedrijven aan zonder te kijken naar winstgevendheid of kasstromen. Vandaag gebeurt hetzelfde met AI: bedrijfswaarderingen stijgen met tientallen miljarden puur op basis van toekomstverwachtingen.

Een voorbeeld is de megadeal tussen OpenAI en AMD, waarbij aandelen en waardestijgingen elkaar in een soort kringloop financieren. “Het heeft weinig met echte productie of cashflow te maken,” aldus analist Sagar Enjeti in het programma Breaking Points.

Wanneer 40% van de economische groei en 80% van de beurswinsten uit één sector komen, is dat volgens hem “het recept voor een crash”.

Structurele ongelijkheid en jobverlies

De risico’s beperken zich niet tot Wall Street. Volgens een rapport van de Amerikaanse Senaat kan AI binnen tien jaar tot 100 miljoen banen doen verdwijnen. Vooral sectoren als fastfood, transport en boekhouding lopen gevaar.

In tegenstelling tot eerdere technologische revoluties, zoals de komst van de auto of de computer, vervangt AI menselijke arbeid in plaats van die te ondersteunen. “De auto verving het paard. AI vervangt de mens,” concludeert Breaking Points-presentator Krystal Ball.

De prijs van datacenters

De AI-boom heeft ook een fysieke schaduwzijde. Overal in de VS verrijzen megadatacenters die gigantische hoeveelheden energie en water verbruiken. In staten als Virginia en North Carolina stijgen de elektriciteitsprijzen, omdat de kosten deels op consumenten worden afgewenteld.

In Memphis bouwt Elon Musk’s bedrijf xAI aan een complex dat meer stroom zal vragen dan 800.000 huishoudens verbruiken. Omwonenden klagen over geluidsoverlast en luchtvervuiling.

Tegelijkertijd investeren giganten als BlackRock miljarden in de infrastructuur rond energie en datacenters, waardoor de winststroom verder verschuift naar de financiële elite.

Culturele en ethische gevolgen

AI beïnvloedt intussen ook de cultuur. Nepboeken, deepfakes en AI-video’s overspoelen sociale media. Zelfs familieleden van overleden beroemdheden, zoals de dochter van Robin Williams, vragen publiekelijk om te stoppen met het “digitale misbruiken” van hun geliefden.

De wildgroei aan AI-content bedreigt volgens critici het publieke vertrouwen in wat echt of nep is. “We leven in een tijd waarin de economie, politiek en cultuur allemaal door dezelfde AI-hype worden aangestuurd,” concludeert Breaking Points.

Conclusie

De AI-revolutie belooft enorme productiviteitswinsten, maar dreigt tegelijk uit te groeien tot een economische en sociale tijdbom. Zonder duidelijke regulering, energie-investeringen en herverdeling van de winsten kan Amerika’s “grote gok op AI” uitmonden in een nieuwe bubbel — en die zal, zoals bij elke crash, vooral door de gewone burger worden betaald.