Overheid versoepelt regels voor gebruik generatieve AI door ambtenaren

dinsdag, 22 april 2025 om 17:49

De Nederlandse overheid zet een grote stap in het verantwoord gebruik van generatieve AI binnen de publieke sector. Ambtenaren krijgen meer vrijheid om deze technologie in te zetten, mits onder duidelijke voorwaarden.

Meer ruimte voor generatieve AI binnen de overheid

Vanaf vandaag geldt een ruimere en eenduidige aanpak voor het gebruik van generatieve AI bij overheden. Het kabinet heeft hierover nieuwe afspraken gemaakt met gemeenten, provincies, waterschappen en uitvoeringsorganisaties. Het doel: efficiëntere dienstverlening en snellere besluitvorming. Dat is te lezen op de website van de Rijksoverheid.

Zo mogen ambtenaren generatieve AI inzetten om:

Vergunningsaanvragen sneller te verwerken
Vragen van burgers en ondernemers vlotter te beantwoorden
Administratieve processen te vereenvoudigen

Maar er zijn ook duidelijke spelregels en randvoorwaarden gesteld om dit veilig en verantwoord te doen.

Kernprincipes

Het nieuwe overheidsstandpunt onderstreept dat het gebruik van AI binnen de overheid moet voldoen aan drie kernprincipes:

Samenwerking tussen alle bestuurslagen en disciplines
Gebruik van betrouwbare en transparante AI-modellen
Voorkeur voor Europese of open-source toepassingen

Staatssecretaris Zsolt Szabo (Digitalisering en Koninkrijksrelaties) benadrukt dat generatieve AI essentieel is voor de modernisering van overheidsdiensten:

“AI helpt ons maatschappelijke vraagstukken sneller en beter aan te pakken. Maar dat vraagt ook om AI-geletterde medewerkers en interdisciplinaire samenwerking.”

Praktijkvoorbeelden: van interne assistenten tot burgerchatbots

Er lopen al meerdere AI-projecten binnen de overheid. Twee opvallende voorbeelden:

PZH-assistent in Zuid-Holland

De provincie Zuid-Holland ontwikkelde een eigen AI-assistent die ambtenaren intern ondersteunt. Deze tool werkt als een veilig alternatief voor commerciële chatbots zoals ChatGPT.

Chatbot Guus in Goes

De gemeente Goes gebruikt Chatbot Guus om vragen van burgers te beantwoorden. Deze chatbot put uitsluitend informatie uit vastgestelde, betrouwbare bronnen op de gemeentelijke website. Het resultaat: toegankelijkere en betrouwbaardere digitale dienstverlening.

Eerste landelijke AI-spelregels voor de hele overheid

Het nieuwe standpunt is onderdeel van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) en vormt de eerste gezamenlijke richtlijn voor het gebruik van AI binnen alle overheidslagen. De implementatie wordt ondersteund door een praktische handreiking, gericht op dagelijkse toepassing door overheidsprofessionals.

Deze stap is volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken cruciaal: “Samenwerken als één overheid is essentieel om technologie verantwoord en toekomstgericht in te zetten.”

AI verandert de overheid van binnenuit

Met deze verruiming zet Nederland een belangrijke stap richting slimmere, snellere en toegankelijkere overheidsdienstverlening. Generatieve AI wordt niet alleen toegestaan, maar actief gestimuleerd zolang het verantwoord gebeurt.

Ambtenaren krijgen nu niet alleen de tools, maar ook het mandaat om AI in te zetten voor het publieke belang. Maar of dat ook wenselijk is, daar zijn de meningen over verdeeld.