EU AI Act: De nieuwe Europese verordening voor kunstmatige intelligentie

maandag, 24 maart 2025 om 21:01

Met de snelle opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) ontstaan er nieuwe kansen én uitdagingen. Europa loopt wereldwijd voorop met de invoering van de AI Act (Regulation (EU) 2024/1689), de allereerste uitgebreide wettelijke regeling die zich specifiek richt op AI-systemen.

Deze verordening, beter bekend als de AI-verordening, moet ervoor zorgen dat kunstmatige intelligentie op een veilige, transparante en ethisch verantwoorde manier wordt ontwikkeld en toegepast.

Waarom is een AI-verordening nodig?

Hoewel AI enorme maatschappelijke voordelen kan opleveren, brengt het ook risico’s met zich mee. Denk aan systemen die beslissingen nemen zonder duidelijke uitleg, bijvoorbeeld bij het selecteren van sollicitanten of het beoordelen van kredietwaardigheid.

Zulke beslissingen kunnen leiden tot discriminatie en onrechtvaardige behandeling. De bestaande wetgeving bleek onvoldoende om deze unieke uitdagingen aan te pakken, wat heeft geleid tot de ontwikkeling van de AI Act.

Risicogebaseerde aanpak van de AI Act

De Europese AI-verordening hanteert een risicogebaseerde benadering en onderscheidt vier risiconiveaus voor AI-toepassingen:

Onacceptabel risico: Deze systemen zijn volledig verboden vanwege ernstige bedreigingen voor veiligheid en mensenrechten, waaronder manipulatie, sociale scores en gezichtsherkenning in openbare ruimtes.
Hoog risico: Dit omvat AI-toepassingen die aanzienlijke risico’s kunnen veroorzaken voor gezondheid, veiligheid of fundamentele rechten, zoals AI in kritieke infrastructuur, onderwijs, rechtspraak en arbeidsmarkt. Deze systemen zijn toegestaan, maar alleen onder strikte voorwaarden zoals uitgebreide documentatie, menselijk toezicht en robuuste beveiligingsmaatregelen.
Transparantierisico: Systemen zoals chatbots en generatieve AI moeten duidelijk aangeven wanneer gebruikers met AI interacteren. Dit is belangrijk om vertrouwen te waarborgen en misleiding tegen te gaan.
Minimaal of geen risico: Voor AI-systemen zoals videogames en spamfilters gelden geen extra regels binnen de AI-verordening.

Praktische toepassing voor bedrijven

Voor ontwikkelaars en aanbieders van AI-systemen met een hoog risico betekent de AI Act concrete verplichtingen:

Uitvoerige risicobeoordelingen en risicobeperkingsmaatregelen.
Gebruik van hoogwaardige datasets om discriminatie te voorkomen.
Gedetailleerde documentatie en transparantie richting gebruikers en autoriteiten.
Continue monitoring en verplicht rapporteren van ernstige incidenten.

Vanaf augustus 2025 worden aanvullende eisen gesteld aan algemene AI-modellen zoals generatieve AI. Een Code of Practice zal richtlijnen bieden voor het naleven van deze regels.

Implementatie en governance

Het toezicht op naleving van de AI-verordening ligt bij de nieuw opgerichte European AI Office en nationale toezichthouders. Samen zorgen zij voor effectieve handhaving en begeleiding.

Daarnaast is er een AI Pact geïntroduceerd als vrijwillig initiatief, waarmee bedrijven al vóór de verplichte ingangsdatum met de regels kunnen kennismaken en zich kunnen voorbereiden op naleving.

Tijdlijn van invoering

De AI Act is officieel ingegaan op 1 augustus 2024 en zal volledig van kracht zijn vanaf 2 augustus 2026. Belangrijke uitzonderingen zijn:

Verboden praktijken en AI-educatieverplichtingen vanaf februari 2025.
Algemene AI-modellen vanaf augustus 2025.
Hoogrisicosystemen in gereguleerde producten krijgen extra tijd tot augustus 2027.

Conclusie

De Europese AI Act markeert een belangrijke stap richting veilige en ethisch verantwoorde kunstmatige intelligentie. Door duidelijke regels, transparantie en stevig toezicht biedt de EU niet alleen een kader voor innovatie, maar ook zekerheid voor gebruikers en bedrijven.

Deze verordening positioneert Europa als wereldleider in het vormgeven van betrouwbare AI.

Wil je meer weten? Volg dan de updates over de implementatie van de AI Act en blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen rondom deze baanbrekende Europese regelgeving.