Maarten Sukel over AI, BeleidsRadar en de impact op onze toekomst

vrijdag, 07 februari 2025 om 6:00

Maarten Sukel is een bekende naam in de Nederlandse AI-wereld. Hij is de man achter BeleidsRadar.nl, heeft onlangs zijn PhD in multimodale machine learning afgerond en werkt actief aan verschillende AI-projecten. Daarnaast schreef hij het boek De AI-revolutie: Hoe kunstmatige intelligentie de maatschappij gaat veranderen (en daar nu al mee bezig is).

Kort na een kleine sabbatical in Marokko is Maarten weer terug in Nederland. Tijd om hem te vragen naar zijn kijk op de huidige AI-hype, de rol van open-source modellen, en waarom hij vindt dat de term ‘AI’ eigenlijk waardeloos is. Ook praten we over de ontwikkeling van BeleidsRadar, de balans tussen academie en praktijk, en de toekomst van AI in Europa.

Waarom AI?

"Mijn interesse in AI begon meer vanuit de data science-kant," vertelt Maarten. "Ik vond het fascinerend hoe je data kon kwantificeren en daar inzichten uit kon halen. Machine learning was voor mij een natuurlijke volgende stap, omdat het de kracht heeft om patronen te herkennen en voorspellingen te maken op basis van enorme hoeveelheden informatie."

Tijdens zijn PhD richtte hij zich op multimodale machine learning, waarbij modellen worden getraind om meerdere soorten informatie, zoals tekst en beeld, te combineren. "Een klassiek voorbeeld: een foto van water. Als je weet waar die is genomen, wordt het veel makkelijker te zeggen wat voor water het is—een sloot, een rivier of een oceaan. Context is alles."

Maarten ziet ook dat zijn wereld van computerwetenschappen flink is veranderd. Hij noemt het een hele goede rebrand. Iemand die bezig is met stoffige databases en code, is tegenwoordig een AI-wizard. Maarten: "AI is eigenlijk een waardeloze term. Het is te vaag, te breed en kunstmatig. Want ‘intelligentie’ suggereert iets wat het niet is. En dan ook nog ‘artificieel’? Het klinkt indrukwekkend, maar het zegt eigenlijk niets."

Deze nieuwe termen en kijk op de wereld van computerwetenschappen komt niet uit de lucht vallen: "ChatGPT e.d. komen allemaal uit Silicon Valley, die AI-verhalen komen uit Californië. En wat heb je daar? Hollywood. AI is gewoon branding. Kijk naar de klassieke computernerds: ooit stoffig op een zolderkamer, nu booming business. Advocaten, consultants, iedereen wil er ineens bij horen. Nou, dat is wel een geslaagde rebranding."

Maarten heeft het zelf ook meegemaakt: "Vijf jaar geleden was mijn titel ‘AI Lead’ en mensen buiten het vak dachten dat het ‘Ad Interim Lead’ betekende. Ze dachten dat ik de baas was. Dat gebeurt nu niet meer—AI is overal."

Van academie naar praktijk: Het bouwen van AI-systemen

Maarten heeft zowel theoretisch als praktisch veel ervaring met AI. "Tijdens mijn PhD heb ik niet alleen onderzoek gedaan, maar ook actief modellen getraind en geëvalueerd. Vaak werkt iets in theorie geweldig, maar blijkt het in de praktijk veel trager of minder nauwkeurig te zijn. In de academische wereld kun je een paper publiceren met een model dat 20 seconden laadtijd heeft, maar in de echte wereld is dat onwerkbaar."

Dit bracht hem bij het ontwikkelen van BeleidsRadar.nl, een platform dat beleidsdocumenten analyseert en samenvat met behulp van AI. "Het is supervet om een product te bouwen en te zien dat honderden mensen het direct gebruiken. Dat is heel anders dan een wetenschappelijk artikel publiceren dat door misschien 100 mensen wordt gelezen."

De maatschappelijke impact

AI verandert niet alleen technologie, maar ook de maatschappij. "Nieuwe technologieën hebben altijd machtsverhoudingen veranderd," legt Maarten uit. "Oliebaronnen werden machtig met de industriële revolutie, en nu zie je dat data-baronnen dezelfde rol spelen in de AI-revolutie. Dat brengt ethische vraagstukken met zich mee."

Een probleem dat hij vaak tegenkomt, is bias in AI-systemen. "Je kunt een model bouwen om beslissingen eerlijker te maken, maar als het alleen voor een specifieke groep goed werkt, introduceer je juist nieuwe ongelijkheden. Het is essentieel om altijd kritisch te blijven over hoe AI wordt ingezet."

Ook ziet hij dat mensen bijvoorbeeld ChatGPT 'stiekem' gebruiken: "Als je AI gebruikt om iets te maken, wees daar dan gewoon transparant over. Anders verspilt iemand anders tijd met het checken van fouten die niet eens door een mens zijn gemaakt."

"Je hoeft niet de uitvinder te zijn van een hamer om te timmeren"

Europa versus de VS

Europa loopt achter op de VS als het gaat om AI-innovatie. "Veel toptalenten uit Europa gaan naar Amerika, omdat de financiering en de mogelijkheden daar groter zijn. Tegelijkertijd hebben we hier in Europa strengere regelgeving, wat zowel een beperking als een voordeel kan zijn. We hebben veel toegang tot technologie, maar lopen qua grootschalige AI-modellen achter op bedrijven als OpenAI en Google."

Dit heeft ook invloed op AI-producten. "In de VS kunnen bedrijven zonder veel beperkingen AI-tools uitrollen, terwijl in Europa veel technologieën vanwege privacywetgeving niet beschikbaar zijn. Soms is dat goed, omdat het misbruik voorkomt, maar het remt ook innovatie."

Maarten ziet zichzelf niet snel naar een andere regio verhuizen door de strengere aanpak van AI in Nederland: "Je hoeft niet de uitvinder te zijn van een hamer om te timmeren. Dat geldt ook voor AI." Zo lang je binnen Europa de juiste tools kunt gebruiken, is er geen reden om per se te gaan wonen waar de tools worden gemaakt.

De toekomst van AI: Open source en kleine modellen

Maarten ziet de toekomst van AI in open-source modellen en kleinere AI-systemen. "We moeten af van de afhankelijkheid van grote bedrijven als OpenAI. Het is traag, duur en een veiligheidsrisico om alles via externe API’s te laten lopen. In plaats daarvan zullen we steeds meer krachtige, lokaal draaiende AI-modellen zien."

Daarnaast verwacht hij dat AI steeds minder een hype wordt. "Veel mensen denken bij AI aan iets magisch, maar uiteindelijk is het gewoon software. We gaan het steeds minder over AI hebben en steeds meer gewoon ‘computing’."

AI en werkgelegenheid: Moeten mensen zich zorgen maken?

"AI zal banen veranderen, maar dat is niets nieuws," zegt Maarten. Hij stelt dat technologie de banenmarkt altijd verandert, en dat is nu niet anders: "Ik heb ooit een training Word gegeven aan mensen die in een postkamer werkten. Toen al werd duidelijk dat bepaalde taken gingen verdwijnen. AI zal hetzelfde doen."

Zijn advies? "Probeer AI te integreren in je werk. Een cursus volgen is leuk, maar als je het niet dagelijks gebruikt, vergeet je het. Kijk hoe AI je werk kan verbeteren en blijf jezelf ontwikkelen."

BeleidsRadar.nl: AI in de praktijk

Een van Maartens grote projecten is BeleidsRadar.nl, een platform dat beleidsdocumenten doorzoekt en samenvat. "Het helpt beleidsmakers en journalisten om snel relevante informatie te vinden. Veel gebruikers verwachten dat een AI-model automatisch weet wat ze zoeken, maar in werkelijkheid is het nog steeds een zoekmachine met slimme algoritmes."

Voor de gebruiker werkt het snel en simpel, achter de schermen zijn verschillende AI-modellen aan het werk om dat voor elkaar te krijgen. Na zijn tijd aan de Universiteit van Amsterdam was het tijd voor meer dan alleen werken aan andermans projecten: "Ik werkte altijd fulltime naast mijn PhD, en toen die klaar was, ben ik volledig ondernemer geworden. Ik werkte voor verschillende bedrijven, maar het voelde bijna als vakantie omdat ik ineens zoveel tijd had. Dus dacht ik: ik ga gewoon iets vets bouwen."

Uitdagingen zijn er ook. "Mensen typen soms hele zinnen in de zoekbalk, terwijl het eigenlijk steekwoorden vereist. AI-gebruikers verwachten steeds meer, en daar moeten we slimme interfaces voor ontwerpen." Ook zijn er limieten ingebouwd. Het is niet de bedoeling dat het platform gebruikt wordt om extreme plannen uit te werken.

Het is een hele andere manier van werken dan in de academische wereld: “Het is supervet als je een product kan bouwen. Dat is vorige week gelanceerd en daar maken nu al honderden mensen gebruik van. Ik zie dat de zoekopdrachten erin en eruit vliegen en hij blijft stabiel. Dat is heel gaaf om te zien.”

"Ik hoop dat AI weer meer open-source wordt"

BeleidsRadar is een relatief simpele tool die het werk van onder andere ambtenaren en journalisten makkelijker kan maken. Als je weet hoe je het moet gebruiken tenminste. Want net als met alle andere software moet je wel weten wat je doet.

Maarten: "Het fijne aan BeleidsRadar is dat alles gebaseerd is op openbare bronnen. Overheidsdocumenten zijn vrij toegankelijk en er zitten geen restricties op waar de data naartoe mag. Alles kan binnen Nederland verwerkt worden, wat het juist heel open maakt. Europa heeft een sterke traditie van open databronnen."

Voor de technologie achter BeleidsRadar gebruikt hij een combinatie van off-the-shelf AI-modellen en eigen ontwikkeling: "De frontend en backend heb ik zelf gebouwd. De samenvattingen draaien op bestaande cloud- en OpenAI-modellen, die hier goed voor werken. De echte kern is de zoekmachine, die ik zelf heb ontwikkeld. Die zorgt ervoor dat documenten snel doorzocht kunnen worden."

Hij gaat verder: "Daarachter zit een GPT-model dat vragen beantwoordt op basis van de zoekresultaten, met daarbovenop nog een laag AI die de output verfijnt. Het is een combinatie van verschillende systemen—alles wat werkt, heb ik geïntegreerd."

Lees ook

De toekomst van AI in Nederland: Een interview met professor Cees Snoek

Waar Maarten naar uitkijkt

"Ik hoop dat AI weer meer open-source wordt," zegt Maarten. "We hebben nu veel grote commerciële modellen, maar uiteindelijk zal de technologie zich democratiseren en krijgen we meer controle over onze eigen AI-systemen. Het probleem met veel producten is dat ze afhankelijk zijn van externe servers. Als OpenAI morgen uitvalt, hebben duizenden bedrijven een probleem. Dat moeten we voorkomen."

Zijn eigen toekomstplannen? "Ik blijf werken aan AI-producten zoals BeleidsRadar en ben bezig met veel nieuwe ideeën. Misschien komt er een tweede boek, maar voorlopig richt ik me op het bouwen van impactvolle AI-oplossingen."

Maarten ziet AI niet als een mythische technologie, maar als een gereedschap dat de wereld kan verbeteren—mits goed ingezet. "AI is geen toverstaf. Het is een hulpmiddel, en het is aan ons om er verstandig mee om te gaan."

Je kunt het boek van Maarten o.a vinden bij Bol. Liever online aan de slag? BeleidsRadar.nl kun je gratis gebruiken om documenten door te zoeken.