Yuri van Geest waarschuwt: 'De digitale wereldoorlog is begonnen'

donderdag, 06 november 2025 om 15:34

Kunstmatige intelligentie ontwikkelt zich sneller dan ooit, en volgens systeemdenker Yuri van Geest staan we aan de vooravond van een mondiale machtsstrijd. In een uitgebreid gesprek bij De Nieuwe Wereld waarschuwt hij dat de strijd om data, energie en algoritmes de komende decennia de wereldpolitiek zal bepalen. “Wie achterblijft, wordt irrelevant. De digitale wereldoorlog is begonnen,” zegt hij.

De snelste adoptie ooit van een technologie

“We zijn nu op het punt dat 15 procent van de wereldbevolking wekelijks AI gebruikt. Dat is zes keer sneller dan de adoptie van internet.”

Nog nooit omarmden mensen een technologie zo snel. Slechts drie jaar na de lancering van ChatGPT in 2022 telt OpenAI al 800 miljoen wekelijkse gebruikers. Microsoft Copilot heeft er 400 miljoen, en Gemini (van Google) zo’n 130 miljoen. De wereld digitaliseert niet langer stapsgewijs, maar sprongsgewijs. Van Geest noemt dit “de snelste adoptie in de geschiedenis van technologie”.

Die snelheid heeft volgens hem twee gezichten: aan de ene kant enorme economische groei, aan de andere kant existentiële risico’s. “De infrastructuur ligt er al — internet, smartphones, cloud. Daardoor verspreidt AI zich met ongekende snelheid. Maar onze regels, ethiek en energievoorziening lopen hopeloos achter.”

De nieuwe generatie AI: kleiner, slimmer, samenwerkend

Van Geest ziet de volgende golf van AI niet in nóg grotere modellen, maar juist in kleinere die samenwerken. “We krijgen een netwerk van gespecialiseerde AI’s die concurreren én samenwerken om betere output te leveren.”

Hij verwijst naar projecten zoals DeepSeek’s MOI, waarbij meerdere AI-modellen parallel aan één taak werken. Dat levert niet alleen hogere kwaliteit op, maar bespaart ook energie en kosten. Deze “multi-agent-architectuur” past volgens Van Geest in een bredere trend van decentralisatie. “In plaats van één supermodel dat alles weet, krijg je een ecosysteem van samenwerkende experts. Dat is hoe intelligentie in de natuur ook werkt.”

Authentiek werk keert terug als waarde

De massale inzet van AI in de creatieve industrie leidt volgens Van Geest tot een paradox: meer productie, maar minder ziel. “Bijna de helft van alle online content is nu al AI-gegenereerd, en eind volgend jaar is dat 90 procent.”

Van muziek tot marketing en van nieuws tot kunst: generatieve AI overstroomt het internet. Daardoor verdwijnt het onderscheid tussen echt en synthetisch. “Het gevolg is een enorme verwatering van kwaliteit. Mensen zullen weer verlangen naar authentiek, handgemaakt werk,” voorspelt hij. Die herwaardering van ambacht en echtheid zal volgens hem zelfs een nieuwe culturele trend worden. “Wie zijn eigen stem behoudt, wordt straks waardevoller dan ooit.”

“Ja én nee”: leven we in een nieuwe AI-bubbel?

De kapitaalstroom naar kunstmatige intelligentie is gigantisch. Alleen al in 2025 wordt wereldwijd tussen de 500 en 600 miljard dollar geïnvesteerd in AI. Toch waarschuwt Van Geest voor overschatting: “Er zit een bubbel in AI, maar minder groot dan de internetbubbel rond 2000.”

Waar de dotcomhype bestond uit bedrijven zonder businessmodel, hebben AI-bedrijven wél betalende klanten. “Bij OpenAI betaalt inmiddels tot tien procent van de gebruikers twintig euro per maand. Dat is reële omzet.” Toch staat de waardering van bedrijven als OpenAI (500 miljard dollar) of Anthropic (50 miljard) nog niet in verhouding tot hun inkomsten. “Er zit groei in verdisconteerd, maar ook lucht. Als vertrouwen wegvalt, kan het snel kantelen.”

Fouten in AI: het blinde vertrouwen breekt ons op

Eén procent foutmarge lijkt weinig, maar kan desastreus uitpakken. “Een Australische tak van Deloitte is veroordeeld omdat AI-fouten in een financieel rapport zaten.” Van Geest noemt dit een alarmsignaal: bedrijven moeten beseffen dat generatieve AI niet onfeilbaar is. “De foutmarge daalt wel — van tien naar één procent in drie jaar — maar nul procent is onmogelijk. Zolang we AI niet volledig begrijpen, blijft het risico bestaan.”

Als consumenten en bedrijven het vertrouwen verliezen, waarschuwt hij, “dan kan dat de hele marktwaarde van de sector ondermijnen. Dat is waar de bubbel knapt.”

De arbeidsmarkt wankelt

“Binnen vijf jaar kan 40 tot 50 procent van de banen verdwijnen of veranderen.” Volgens Van Geest zijn vooral jonge mensen en de middenlaag kwetsbaar. “Er is nu al een vacaturedaling van twintig procent voor starters. Dat wordt alleen maar erger.”

Hij ziet drie structurele verschuivingen:

Automatisering van kenniswerk – AI schrijft code, rapporten en analyses in minuten.
Herdefiniëring van arbeid – wat is nog ‘werk’ in een wereld vol automatisering?
Reskilling – omscholing naar zorg, onderwijs en menselijke beroepen.

“De overheid moet nu nadenken over een basisinkomen of nieuwe vormen van waardecreatie,” zegt hij. “We kunnen niet doen alsof dit vanzelf goed komt.”

AI bedreigt ook witteboordenberoepen

Consultants, juristen, marketeers en softwareontwikkelaars staan bovenaan de lijst van beroepen die snel veranderen. “De beste AI-modellen hebben nu al een IQ van 148 en schrijven PhD-rapporten van 40 pagina’s in tien minuten.”

Volgens Van Geest zullen de overlevers niet per se de slimsten zijn, maar degenen met ervaring, empathie en wijsheid. “De toekomst is voor mensen die AI kunnen aansturen, corrigeren en controleren.”

De digitale koude oorlog tussen Amerika en China

“AI is nu een nationaal veiligheidsvraagstuk tussen China en de Verenigde Staten.” China gebruikt open source als strategisch wapen om invloed te winnen in het mondiale zuiden, terwijl Amerika zijn modellen gesloten houdt. “Open source is honderd keer goedkoper. Daarmee koopt China sympathie én marktaandeel.”

De Amerikaanse overheid reageert met massale investeringen via Stargate en SoftBank. “AI, blockchain en quantumcomputing zijn uitgeroepen tot topprioriteit. Het is een wedloop die je gerust een digitale wereldoorlog kunt noemen.”

Europa en Frankrijk als hoop in bange dagen

Van Geest ziet één Europese kanshebber: Frankrijk. “Macron maakt van Frankrijk de AI-koploper met miljarden voor Mistral. Reed Hoffman, medeoprichter van PayPal, adviseert hem persoonlijk.”

Hij verwacht dat Frankrijk, samen met ASML en Europese partners, een eigen ecosysteem kan bouwen. “Doen we dat niet, dan verliezen we onze technologische soevereiniteit. Dan worden we toeschouwers in plaats van spelers.”

Nederland mist schaal en lef

“Nederland is briljant in start-ups, maar faalt in scale-ups. Dat is al dertig jaar zo.” Van Geest pleit voor een mentaliteitsverandering. “We hebben geweldige ideeën, maar te weinig slagkracht en durf. Zonder Europese samenwerking en forsere investeringen redden we het niet.”

Volgens hem dreigt Nederland opnieuw de boot te missen. “We investeren miljoenen waar anderen miljarden investeren.”

De komst van superintelligentie: de nieuwe grens

“We zitten nu op 50 tot 60 procent van menselijke denkkracht. Binnen vijf jaar bereiken we artificial general intelligence.” Daarna volgt volgens hem een nog radicalere fase: superintelligentie — AI die zichzelf verbetert zonder menselijk ingrijpen. “Dat is geen sciencefiction meer. We zien nu al systemen die hun eigen code optimaliseren. Dat is het moment waarop controle verdwijnt.”

Van Geest heeft samen met Steve Wozniak (Apple) opnieuw een petitie ondertekend om de risico’s van superintelligentie te beperken. “We weten simpelweg niet hoe AI van binnenuit werkt. Het is een black box.”

Energie: de nieuwe olie van het AI-tijdperk

Van Geest eindigt zijn analyse met een harde constatering: “Energie wordt de grootste bottleneck van de komende jaren.” Alleen al in de VS is 90 gigawatt extra energie nodig om datacenters te voeden — een groei die zelfs met kernenergie niet is bij te benen. “China heeft honderd jaar vooruitgedacht. Ze domineren de productie van zonne- en windenergie en bouwen kerncentrales in recordtempo. Europa slaapt nog.”

Ook in Nederland loopt het vast: duizenden bedrijven kunnen niet op het stroomnet worden aangesloten. “We moeten gaan kiezen,” zegt hij. “Wie krijgt voorrang: huishoudens, industrie of AI?”

“Wie alles uitbesteedt aan AI, verliest zichzelf”

Tussen de waarschuwingen door klinkt ook een persoonlijke boodschap. “Als je alles aan AI overlaat, word je een doorgeefluik.” Van Geest pleit voor een herwaardering van concentratie, lezen en echt denken. “Blijf investeren in boeken, in gesprekken, in wijsheid. Anders amputeren we ons eigen denkvermogen.”

Hij ziet de toekomst niet somber, maar urgent. “We staan op een kruispunt. Technologie kan ons redden of breken. Wat we nu doen, bepaalt wie we morgen nog zijn.”