ABBA-icoon: "AI mag creatieve rechten niet ondermijnen"

Het geplande Gedragscode voor Kunstmatige Intelligentie (AI) ligt zwaar onder vuur, zowel van uitgevers als van Amerikaanse techreuzen, zij het om verschillende redenen.

ABBA-lid Björn Ulvaeus waarschuwt in Brussel de leden van het Europees Parlement dat hij zich zorgen maakt over “voorstellen die worden aangestuurd door Big Tech” en die de creatieve rechten onder de Europese AI-verordening ondermijnen.

“Ik ben pro-technologie, maar ik maak me zorgen over de huidige voorstellen vanuit de technologiesector die creatieve rechten willen verzwakken,” zei Ulvaeus tijdens een hoorzitting in de Commissie Cultuur en Onderwijs van het Europees Parlement.

De opmerkingen van de zanger en songwriter, die tevens voorzitter is van de Internationale Confederatie van Auteurs- en Componistensociëteiten (CISAC), sluiten aan bij de toenemende zorgen vanuit de creatieve sector, waaronder uitgevers en rechthebbenden, over de ontwikkeling van een vrijwillige Gedragscode voor General Purpose AI (GPAI) binnen het kader van de AI-verordening. Deze gedragscode richt zich op grote taalmodellen zoals ChatGPT.

De Europese Commissie stelde in september dertien experts aan om het onderwerp te bestuderen. Via plenaire sessies en workshops kregen zo’n duizend deelnemers de kans om hun feedback te delen.

De gepubliceerde ontwerpteksten moeten aanbieders van AI-modellen helpen om te voldoen aan de AI-wetgeving van de EU. Toch kregen ze kritiek: uitgevers waren bezorgd over de relatie met het auteursrecht, terwijl Amerikaanse techbedrijven klaagden over de “beperkende” en belastende impact.

“Het argument dat AI alleen mogelijk is als het auteursrecht wordt afgezwakt, is vals en gevaarlijk. AI mag niet worden gebouwd op diefstal — dat zou een historische afwijzing van onze principes zijn,” aldus Ulvaeus.

“De EU was altijd een voorvechter van creatieve rechten. Maar nu negeert deze gedragscode de oproep van de creatieve sector om transparantie. Wij willen dat de EU leiding neemt in AI-regulering, niet dat ze terugkrabbelt,” zo licht hij toe. Volgens hem moet de uitvoering van de wet “trouw blijven aan het oorspronkelijke doel”.

De nieuwste ontwerpversie van de gedragscode, die begin mei verwacht werd, is uitgesteld omdat de Commissie veel verzoeken ontving om de consultatieperiode te verlengen. Het streven is om de herziene versie voor de zomer te publiceren. Op 2 augustus treden de regels voor GPAI-tools in werking.

De regering-Trump (VS) stelde eerder dat de digitale wetgeving van de EU, waaronder deze gedragscode, innovatie zou verstikken. In april stuurde de Amerikaanse missie bij de EU een brief aan de Europese Commissie waarin zij bezwaar maakte tegen de gedragscode.

Vergelijkbare zorgen kwamen ook van Amerikaanse techbedrijven. Joel Kaplan, hoofd van het wereldwijde beleidsteam van Meta, liet in februari weten dat het bedrijf de code niet zal ondertekenen omdat het bezwaren heeft tegen de toenmalige versie van de tekst.

Een hoge ambtenaar van het AI-bureau van de Europese Commissie zei eerder deze maand tegen Euronews dat Amerikaanse bedrijven juist “zeer proactief” zijn, en dat er geen sprake is van terugtrekking door veranderingen in de Amerikaanse regering.

De AI-wet zelf, die AI-systemen reguleert op basis van het risico dat ze voor de samenleving vormen, is in augustus vorig jaar in werking getreden. De bepalingen worden geleidelijk ingevoerd en zijn volledig van kracht in 2027.

De Europese Commissie kan besluiten om de gedragscode via een uitvoeringshandeling formeel op te nemen in de AI-wetgeving.

Tot slot uitte Sir Elton John onlangs nog scherpe kritiek op de Britse regering, die hij “totaal achterlijk” noemde. Hij zei zich “enorm verraden” te voelen vanwege plannen om technologiebedrijven die AI ontwikkelen vrij te stellen van de auteurswetgeving.