AI en centrale banken: de impact van kunstmatige intelligentie op economie en monetaire beleidsvorming

Op het eerste gezicht lijken centrale banken en AI niet zoveel met elkaar te maken te hebben. Toch heeft de opkomst van kunstmatige intelligentie wel degelijk invloed op wat deze partijen doen. Ook in Canada is men zich daar van bewust.

Op 20 september 2024 hield Tiff Macklem, de gouverneur van de Bank of Canada, een toespraak tijdens de National Bureau of Economic Research-conferentie over kunstmatige intelligentie (AI). De toespraak markeerde een belangrijk moment in de discussie over hoe AI en vooral generatieve AI (GenAI) de wereldeconomie beïnvloeden, en hoe centrale banken hun beleid moeten aanpassen aan deze technologische ontwikkelingen.

Macklem benadrukte dat AI beschouwd kan worden als een General-Purpose Technology (GPT), een technologie die een brede en ingrijpende impact op de economie kan hebben. De productiviteitsverhogende effecten van AI zijn veelbelovend, met schattingen dat AI in de komende tien jaar de productiviteit in de Verenigde Staten met 9% kan verhogen. Een soortgelijke stijging zou in Canada resulteren in een stijging van het gemiddelde inkomen met $4.000 per persoon.

De manier waarop AI deze productiviteitsstijging bereikt, is tweeledig: enerzijds door het automatiseren van routinetaken, en anderzijds door werknemers vrij te maken voor meer productieve banen. Dit zou nieuwe producten, diensten en bedrijfsmodellen mogelijk maken die de algehele economische efficiëntie verhogen. Deze positieve effecten worden echter getemperd door onzekerheden. Sommige studies stellen dat de impact van AI op de productiviteit misschien minder groot zal zijn dan verwacht, met name door negatieve effecten zoals internetverslaving en het gebruik van AI door kwaadwillende actoren.

Hoewel AI op de lange termijn de productiviteit kan verhogen en de inflatie kan temperen, zou de technologie op de korte termijn juist inflatiedruk kunnen veroorzaken. Dit komt door de sterke investeringen in AI-technologieën die de vraag in de economie verhogen, zoals de stijgende aandelenprijzen en een toename van de vraag naar gespecialiseerde AI-werknemers. Daarnaast zijn er aanzienlijke investeringen nodig in de infrastructuur die AI mogelijk maakt, zoals datacenters die een verhoogde elektriciteitsvraag veroorzaken.

Macklem waarschuwde dat AI de prijsbepaling van bedrijven kan veranderen. Digitale bedrijven passen hun prijzen al frequenter aan dan minder digitaal georiënteerde ondernemingen, wat de volatiliteit van prijzen en inflatie zou kunnen vergroten. Dit betekent dat centrale banken meer aandacht moeten besteden aan hoe AI de dynamiek van vraag en aanbod beïnvloedt, evenals de prijsvorming.

Een van de grootste vragen rondom AI is of de technologie banen zal vernietigen of juist nieuwe kansen zal creëren. Macklem wees op historische voorbeelden van technologische innovaties die uiteindelijk netto-positief waren voor de werkgelegenheid, zoals de mechanisatie van landbouw en de opkomst van de computer. Toch zijn er zorgen dat AI anders zou kunnen zijn. De snelheid van AI-adoptie zou groter kunnen zijn dan eerdere technologische veranderingen, waardoor de arbeidsmarkt mogelijk niet snel genoeg kan aanpassen aan de nieuwe realiteit.

Op dit moment lijkt AI in Canada juist banen te creëren, met een stijging van 48% in de werkgelegenheid in sectoren zoals computersystemen sinds eind 2019. Maar Macklem waarschuwde dat, naarmate AI zich verder verspreidt, de technologie uiteindelijk meer banen zou kunnen vernietigen dan ze creëert. Dit zou een uitdaging vormen, vooral voor werknemers die niet gemakkelijk kunnen overstappen naar nieuwe, meer productieve functies.

Centrale banken, waaronder de Bank of Canada, maken al gebruik van AI om hun monetaire mandaat te verbeteren. AI wordt ingezet voor het voorspellen van inflatie, het analyseren van economische activiteit en het verbeteren van operationele efficiëntie. Macklem benadrukte echter dat het benutten van de volledige potentie van AI forse investeringen vereist in data, rekenkracht en training van personeel.

Daarnaast waarschuwde hij voor de ethische en operationele risico's van AI, zoals het vertrouwen op geautomatiseerde systemen die fouten kunnen maken, discriminatie kunnen bevorderen of onverwachte uitkomsten kunnen genereren. Dit vraagt om een zorgvuldige afweging tussen innovatie en veiligheid, iets waar de Bank of Canada actief mee bezig is.