AI-slagveld op de werkvloer: 30% van bedrijven verwacht banen te schrappen in 2026

donderdag, 06 november 2025 om 11:20

De opmars van kunstmatige intelligentie (AI) verandert niet alleen hoe bedrijven werken, maar ook wie er straks nog aan het werk is. Volgens het nieuwe State of AI-onderzoek van adviesbureau McKinsey verwacht bijna 30 procent van de bedrijven wereldwijd in 2026 banen te schrappen als gevolg van de inzet van AI. Toch blijft een meerderheid nog in de experimenteerfase hangen, een signaal dat de AI-transformatie veel ongelijker verloopt dan vaak wordt voorgesteld.

Banenverlies door AI versnelt in 2026

Uit McKinsey’s jaarlijkse wereldwijde enquête, gehouden onder bijna 2.000 bedrijven in 105 landen, blijkt dat minder dan 20 procent van de organisaties in 2025 al een personeelsreductie van 3 procent of meer verwacht. Maar dat percentage stijgt fors in 2026: bijna één op de drie bedrijven voorziet dan structurele reorganisaties als gevolg van AI-toepassingen.

De verwachte banenkrimp treft uiteenlopende afdelingen, van personeelszaken en klantenservice tot IT, software-ontwikkeling en marketing. Bedrijven hopen via AI efficiënter te kunnen werken, herhalend werk te automatiseren en interne processen te stroomlijnen.

De trend is ook zichtbaar in recente kwartaalcijfers: ING kondigde aan dat zo’n 950 banen verdwijnen door verdere digitalisering en AI-ondersteunde processen, terwijl Amazon wereldwijd 14.000 kantoorfuncties schrapt. Toch benadrukt McKinsey dat dit voorlopig slechts de eerste fase van een veel bredere herstructurering is.

Meeste bedrijven blijven hangen in experimentfase

Ondanks de mediaberichtgeving over AI-gedreven ontslagen blijkt uit het onderzoek dat meer dan 70 procent van de bedrijven nog niet verder is dan proefprojecten of kleinschalige pilots. Slechts 7 procent heeft AI volledig geïntegreerd in de hele organisatie.

De kloof tussen ambitie en uitvoering is groot. Volgens McKinsey’s Alexander Sukharevsky, managing partner van Quantum Black, worstelen veel bedrijven met de praktische kant van implementatie:

“Een bedrijf moet niet alleen technologie inkopen, maar ook zijn hele architectuur herzien — van dataverzameling tot besluitvorming. Dat vergt leiderschap, tijd en een fundamentele cultuurverandering.”

Het toepassen van generatieve AI vergt een diepere herinrichting dan veel organisaties hadden verwacht. Waar consumenten in een paar klikken tekst of beeld genereren, moeten bedrijven hun hele infrastructuur aanpassen — een proces dat vaak jaren duurt.

Kostenbesparing is niet het doel

Sukharevsky waarschuwt dat bedrijven die AI uitsluitend zien als middel om kosten te besparen, het grotere plaatje missen:

“Kostenefficiëntie is makkelijk te meten, maar dat is niet waar het uiteindelijk om draait. De echte uitdaging is: hoe herontwerp je je organisatie zodat AI groei en innovatie mogelijk maakt?”

De voorlopers binnen het onderzoek, ongeveer 13 procent van de bedrijven, rapporteren juist banengroei dankzij AI. Bij hen leidt automatisering tot nieuwe functies op het gebied van data-analyse, modelontwikkeling, governance en ethiek.

Volgens McKinsey besteden de koplopers meer dan 20 procent van hun budget aan AI-projecten, waarbij de nadruk niet ligt op technologie maar op mensen:

“Voor elke dollar aan technologie besteden zij drie tot vijf dollar aan het ontwikkelen van hun personeel,” aldus Sukharevsky.

Ongelijk speelveld: winnaars en achterblijvers

Het McKinsey-rapport schetst een sterk verdeeld landschap. Terwijl een kleine groep voorlopers AI inzet als groeimotor, worstelt de meerderheid nog met fundamentele vragen over datakwaliteit, governance en talent.

De verschillen zijn ook geografisch zichtbaar. Noord-Amerikaanse en West-Europese bedrijven lopen voorop in adoptie en budget, terwijl bedrijven in opkomende markten vaker kampen met beperkte data-infrastructuur en schaarste aan gespecialiseerd personeel.

In Nederland ligt het tempo iets hoger dan het mondiale gemiddelde, vooral door de sterke fintech- en bankensector. Maar ook hier is het aantal organisaties dat AI breed inzet nog beperkt.

Complexe transformatie vraagt nieuw leiderschap

Volgens McKinsey is de omslag naar een AI-gedreven bedrijfsmodel geen kwestie van één technologie implementeren, maar een complete organisatorische transformatie.

Om AI op schaal te gebruiken, moeten bedrijven:

Data-architectuur herontwerpen om consistente, betrouwbare input te garanderen.
IT-infrastructuur moderniseren om modellen te kunnen trainen en integreren.
Nieuwe vaardigheden aanleren op alle niveaus van de organisatie.
Leiderschap ontwikkelen dat data-gedreven besluitvorming stimuleert.

“Manieren van werken die soms al meer dan honderd jaar bestaan, moeten veranderen,” zegt Sukharevsky. “Dat vergt moedige leiders en een langetermijnvisie.”

De paradox van AI en werkgelegenheid

Hoewel bijna 30 procent van de bedrijven banen verwacht te schrappen, voorspelt McKinsey op langere termijn juist een netto-toename van werkgelegenheid. Net als bij eerdere technologische revoluties ontstaan er nieuwe functies en sectoren zodra AI zijn volle potentieel bereikt.

Toch zal die verschuiving niet pijnloos verlopen. Lagere- en middenklasse-banen met routinematige taken staan het meest onder druk, terwijl de vraag naar gespecialiseerde functies in data, ethiek en regelgeving toeneemt.

Het succes van deze transitie hangt af van de bereidheid van bedrijven en overheden om omscholing en bijscholing te stimuleren, zodat werknemers kunnen meebewegen met de nieuwe technologie.

Conclusie: het echte werk begint pas

McKinsey’s State of AI-rapport laat zien dat de wereldwijde AI-revolutie nog maar aan het begin staat. Terwijl 2025 vooral in het teken staat van experimenteren, belooft 2026 het jaar te worden waarin de eerste grote verschuivingen op de arbeidsmarkt zichtbaar worden.

Bedrijven die AI slim weten te integreren, niet alleen als kostenbesparing, maar als innovatieplatform zullen de winnaars zijn van de volgende industriële golf. Voor alle anderen geldt: de tijd van vrijblijvend experimenteren loopt ten einde.