Waarom zien we nog geen massa-ontslagen door AI? ChatGPT geeft antwoord

dinsdag, 09 september 2025 om 14:14

Waarom zien we nog geen massa-ontslagen ChatGPT geeft antwoord

Waarom heeft kunstmatige intelligentie (AI) nog niet gezorgd voor massa-ontslagen overal? Dat is een vraag die vaak voorbij komt. We vragen het een van de potentiële oorzaken van ontslagen: ChatGPT. In dit geval gaat het om versie GPT-5:

Waarom hebben we nog geen massa-ontslagen door AI gezien?

De opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) roept grote verwachtingen én zorgen op. Analisten voorspelden de afgelopen jaren dat miljoenen banen zouden verdwijnen, vooral in witteboordenberoepen zoals softwareontwikkeling, klantenservice en administratie. Toch blijkt de realiteit genuanceerder: ondanks de snelle verspreiding van AI-tools zien we nog geen grootschalige ontslaggolven. Hoe komt dat?

Productiviteit stijgt, maar werk verdwijnt niet meteen

AI maakt veel taken sneller en goedkoper, maar dit vertaalt zich niet direct in massale banenverlies. Economen wijzen erop dat meer productiviteit niet automatisch minder werk betekent. Vaak ontstaat juist meer werk omdat concurrentie toeneemt en de vraag verschuift.

In marketing kan een bedrijf met AI meer en betere campagnes voeren, maar zodra concurrenten hetzelfde doen, blijft de werkdruk bestaan.
In softwareontwikkeling kunnen ontwikkelaars sneller features bouwen, maar managers verhogen vaak gewoon de verwachtingen en deadlines in plaats van het personeelsbestand te halveren.
In sectoren zoals zorg en onderwijs is de vraag naar arbeid praktisch oneindig. Een arts of docent die tijd wint door AI kan die tijd weer besteden aan complexere of meer persoonlijke zorg en begeleiding.

Het gevolg: AI verandert de inhoud van banen eerder dan dat het ze volledig overbodig maakt.

De technologie is nog niet betrouwbaar genoeg

Ondanks indrukwekkende prestaties kampen huidige AI-modellen met structurele beperkingen:

Hallucinaties: systemen verzinnen nog regelmatig feiten of fouten.
Beperkt geheugen: lange-termijncontext en continu leren ontbreken, waardoor AI vaak losstaande taken uitvoert zonder diep begrip.
Gebrek aan autonomie: AI kan veel, maar moet intensief begeleid, gecontroleerd en gecorrigeerd worden.

Zolang mens + AI betrouwbaarder en productiever is dan AI alleen, blijft de mens in de keten onmisbaar. Bedrijven nemen liever een voorzichtige houding aan dan hun afhankelijkheid van onvoorspelbare systemen te vergroten.

Bedrijven zijn traag en voorzichtig met implementatie

Technologische adoptie verloopt nooit in één keer. Veel organisaties passen AI pas stap voor stap toe. Vaak begint het met individuele medewerkers die tools zoals ChatGPT, Claude of Gemini gebruiken om hun werk sneller te doen. Het management heeft daar niet altijd zicht op, waardoor de productiviteitswinsten onzichtbaar blijven in de bedrijfsvoering.

Daarnaast spelen strategische overwegingen mee:

Angst voor reputatieschade: een bedrijf dat duizenden werknemers ontslaat wegens “AI-rationalisatie” kan rekenen op maatschappelijke en politieke weerstand.
Aanpassingskosten: om AI volledig te integreren moeten processen, IT-systemen en organisatiestructuren veranderen, wat jaren kan duren.
Regelgeving en ethiek: in veel sectoren zijn privacy, compliance en veiligheid bepalend, en daar is AI nog lang niet altijd geschikt of toegestaan.

De winst komt nu vaak terecht bij werknemers

Veel professionals gebruiken AI om sneller te werken, maar dat leidt niet automatisch tot meer omzet voor bedrijven. In de praktijk merken werknemers dat ze met AI taken sneller afronden en meer ruimte overhouden voor andere werkzaamheden of zelfs voor ontspanning.

Dit betekent dat de tijdswinst vooral bij de werknemer terechtkomt en nog niet in harde kostenbesparingen voor de werkgever. Zolang dit patroon blijft bestaan, is er weinig aanleiding om massaal personeel te ontslaan.

Vermindering van vacatures in plaats van ontslagen

Wat wél zichtbaar is, is een vertraging in het aantal nieuwe vacatures. Bedrijven vullen functies minder snel in, omdat dezelfde taken met minder mensen of met AI-hulpmiddelen gedaan kunnen worden. Dit effect is subtieler dan ontslaggolven, maar kan op termijn een groot effect hebben op de arbeidsmarkt.

Voorbeelden:

In klantenservice wordt het aannemen van extra medewerkers beperkt door de inzet van AI-chatbots.
In contentcreatie zijn er minder startbanen omdat AI basiswerk kan overnemen.
In softwareontwikkeling stromen minder junior developers door, omdat senioren met AI een deel van hun werk opvangen.

Dit leidt tot een sluipende vorm van verdringing: banen verdwijnen niet met één klap, maar ontstaan simpelweg niet meer.

Economische en politieke factoren spelen mee

Naast technologie en bedrijfsstrategieën spelen ook externe factoren een rol.

Macroeconomische omstandigheden: door inflatie, geopolitieke spanningen en handelstarieven is de arbeidsmarkt sowieso in beweging. Het is daardoor lastig om de exacte impact van AI te isoleren.
Overheidsbeleid: regeringen moedigen bedrijven soms juist aan om personeel te behouden, bijvoorbeeld via subsidies of fiscale voordelen. Tegelijk werken beleidsmakers aan AI-regulering die invloed heeft op de snelheid van adoptie.

Conclusie: vertraging, geen afstel

De grote ontslaggolf door AI blijft voorlopig uit, niet omdat de technologie geen impact heeft, maar omdat de effecten subtieler en geleidelijker zijn. We zien vooral een rem op het creëren van nieuwe banen en een verschuiving van werk in plaats van harde ontslagen.

Pas als AI betrouwbaarder wordt, bedrijven processen volledig aanpassen en maatschappelijke weerstand afneemt, kan de impact op werkgelegenheid explosief worden. Tot die tijd is AI vooral een stille revolutie die banen verandert, maar nog niet massaal vernietigt.